| فروزان | |
|---|---|
| نام در زمان تولد | پروین خیربخش |
| زادهٔ | ۲۶ اوت ۱۹۳۷ بندر انزلی، ایران |
| درگذشت | ۲۴ ژانویهٔ ۲۰۱۶ (۷۸ سال) تهران، ایران |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | هنرپیشه، تهیه‌کننده، دوبلور |
| سال‌های فعالیت | ۱۹۶۳–۱۹۷۹ |
| فرزندان | سیامک ساجدی |
پروین خیربخش با نام هنری فروزان (زاده ۴ شهریور ۱۳۱۶ در بندر انزلی – درگذشتهٔ ۴ بهمن ۱۳۹۴ در تهران) بازیگر مشهور سینمای ایران و دوبلور اهل ایران بود.
فیلم دایره مینا (۱۳۵۷) به کارگردانی داریوش مهرجویی تنها فیلم فروزان در سینمای موسوم به موج نو است اما او در فیلم‌های کارگردانان صاحب‌نامی مانند علی حاتمی، فریدون گله و شاپور قریب نیز حضور داشت. فیلم‌های ساحل انتظار، انسانها، گنج قارون، خاطرخواه، باباشمل، ایوب و دالاهو از فیلم‌های مشهور و پرفروش او بودند.
زندگی‌نامه
پروین خیربخش (فروزان) در ۴ شهریور ۱۳۱۶ در بندر انزلی متولد شد. از سال ۱۳۴۱ با دوبله و گویندگی در نقش‌های دوم و سوم فعالیت خود را آغاز کرد و تا سال ۱۳۴۴ ادامه داد. از سال ۱۳۴۲ با بازی در فیلم ساحل انتظار به کارگردانی سیامک یاسمی به عنوان بازیگر شروع به کار کرد و تا سال ۱۳۵۶ در سینما فعال بود.
او نزدیک به ۱۵ سال در سینمای حرفه‌ای فعالیت کرد که عمدتاً به نقش‌آفرینی در سینمای تجاری محدود بود. وی همراه با محمدعلی فردین، از ستارگان آثار موسوم به «فیلمفارسی» بود. حضور فروزان در این‌گونه فیلم‌ها تضمینی برای موفقیت مالی فیلم ارزیابی می‌شد. با این حال، در کارنامه فروزان چند فیلم متفاوت از بقیه نیز به چشم می‌خورد که حاصل همکاری او با کارگردانانی چون داریوش مهرجویی و علی حاتمی است.
در سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم تنگه اژدها (۱۳۴۷) ساخته سیامک یاسمی شد.
او در دهه ۵۰ مسیر متفاوتی را در انتخاب‌هایش پیش گرفت و گزیده کارتر از دهه ۴۰ به فعالیت پرداخت اما در مجموع در بیش از ۵۵ فیلم نقش آفرینی کرد.
فروزان در سال ۱۳۵۰ در فیلم باباشمل ساخته علی حاتمی حضور یافت که حاصل این همکاری، دریافت جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره سپاس بود.
او در طول فعالیت هنری خود با بازیگران نامدار و مطرحی چون محمدعلی فردین، ناصر ملک مطیعی، رضا بیک ایمانوردی و بهروز وثوقی همبازی بوده‌است.
پس از انقلاب
او برخلاف بسیاری از بازیگران و خوانندگان ایرانی پیش از انقلاب که مهاجرت کردند، در ایران ماند و پس از انقلاب ایران از کار هنری منع، و دیگر بر پرده سینما دیده نشد، وی به خواست خودش هیچگاه در جمع هنرمندان و دوستدارانش ظاهر نشد و حاضر به انجام مصاحبه با هیچ‌یک از کانال‌های تلویزیونی و انتشار تصویری جدید از خودش نشد. جایی در میانهٔ خاطراتش، از روزهای سختی می‌گوید که در دهه شصت در ایران داشته و به قول خودش تحمل کرده، روزهایی که دیگر برایش هورا نمی‌کشیدند و در میوه فروشی محل به صورتش آب دهان می‌انداختند، فاصلهٔ آن هورا و این آب دهان فقط یک چند ماه بود.
درگذشت
در سال‌های آخر زندگی کمتر خبری از او در رسانه‌ها منتشر می‌شد. فروزان پس از ۳۷ سال انزوا فوت کرد. وی چهار روز قبل از مرگش به دلیل کمر درد شدید به بیمارستان پارس تهران مراجعه می‌کند و سپس به منزل منتقل می‌شود و سرانجام یکشنبه ۴ بهمن ۱۳۹۴ در سن ۷۸ سالگی در منزلش در تهران درگذشت و روز ۵ بهمن، در قطعه ۷۳، ردیف ۱۶۶ و شماره ۴۱ بهشت زهرای تهران، به خاک سپرده شد.
امیر امینی، یکی از روزنامه‌نگاران ایران خاطره‌ای را از دوران زندگی فروزان بازیگر سینمای دوران شاه، پس از مرگ او منتشر کرد. در این متن آمده‌است که پس از مصادرهٔ ویلای فروزان در خیابان ایتالیا، این مکان به بنیاد مستضعفان داده شد. در سال‌های پس از مصادره، فروزان در هیبت زنی ناشناس بدون اجازه پرسیدن به این ویلا رفته و به گل‌های آن‌جا آب می‌داده‌است. پس از افشا شدن هویتش، وی در مقابل این سؤال که آیا به عنوان مالک اصلی آن مکان از وضعیت کنونی‌اش راضی هست تا بشود در آن نماز خواند گفت: «آقاپسر ببین اگه قبل از انقلاب نمازخوان بودی من راضیم اما اگه بنا به مصلحت این دوره زمونه و برای منافع خودت یهو مؤمن شدی و مثل خیلی‌ها نماز میخونی، بدون که من هرگز راضی نیستم!»
فیلم‌شناسی
| سال | نام فیلم | نقش | یادداشت |
|---|---|---|---|
| ۱۳۴۲ | ساحل انتظار | مریم | |
| ۱۳۴۳ | انسانها | گلی | |
| لذت گناه | سحر | ||
| ۱۳۴۴ | گنج قارون | شیرین | |
| عروس دریا | مریم | ||
| ده سایه خطرناک | سپیده | ||
| ۱۳۴۵ | هاشم‌خان | مینا | |
| مردی از تهران | |||
| فرار از حقیقت | |||
| شوخی نکن دلخور می‌شم | عسل | ||
| شمسی پهلوان | شمسی | ||
| ۱۳۴۶ | هفت شهر عشق | ||
| گوهر شب چراغ | |||
| شکوه جوانمردی | |||
| دروازه تقدیر | |||
| دالاهو | آرزو | ||
| ۱۳۴۷ | یوسف و زلیخا | زلیخا | |
| غروب بت پرستان | |||
| ستاره هفت آسمان | |||
| دختر شاه پریون | |||
| چهار درویش | |||
| چرخ بازیگر | |||
| تنگه اژدها | جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس | ||
| بسترهای جداگانه | مهری | ||
| بر آسمان نوشته | |||
| بازی عشق | |||
| ۱۳۴۸ | معجزه قلب‌ها | ||
| مالک دوزخ | |||
| عدل الهی | |||
| شهر آشوب | |||
| ستاره فروزان | |||
| تک‌خال | |||
| بهشت دور نیست | عاطفه | ||
| امشب دختری می‌میرد | پروین | همچنین تهیه‌کننده | |
| ۱۳۴۹ | مردی از جنوب شهر | آتش | |
| عروس بیانکا | |||
| سوگلی | سوگلی | ||
| رقاصه شهر | پری | ||
| رام کردن مرد وحشی | |||
| جعفر و گلنار | گلنار | ||
| اسیر خشم | عایشه | ||
| ۱۳۵۰ | خوشگل محله | نازی | |
| بدنام | بدری | ||
| حیدر | اقدس | ||
| باباشمل | شوکت الملوک | جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن سال ۱۳۵۱ در چهارمین جشنواره سپاس | |
| ایوب | مریم | ||
| آتشپاره شهر | |||
| ۱۳۵۱ | میخک سفید | ستاره | |
| قلندر | عشرت | ||
| ظفر | فاطی | ||
| ساحره | ساحره | ||
| دشنه | بنفشه | ||
| خاطرخواه | بهجت | ||
| ۱۳۵۲ | ناخدا | دریا | |
| پریزاد | پریزاد | ||
| ۱۳۵۳ | دایره مینا | زهرا | نمایش سال ۱۳۵۷ |
| ۱۳۵۴ | خداحافظ کوچولو | خواننده مشهور | |
| قرار بزرگ | شیرین | ||
| ۱۳۵۶ | پشت و خنجر | پری |
جوایز و افتخارات
- جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «تنگه اژدها» در سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس
- جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «بابا شمل» در سال ۱۳۵۱ در چهارمین جشنواره سپاس
بدون دیدگاه