متولدین ۲۰ اسفند سینما ، تئاتر و موسیقی؛ بهروز وثوقی

به گزارش باکس افیس ایران: بهروز وثوقی (زادهٔ ۲۰ اسفند ۱۳۱۶ در خوی ستاره سینما و تئاتر اهل ایران است. او برادر چنگیز وثوقی و شهراد وثوقی است که هر دو در ایران به کار هنرپیشگی مشغول‌اند. وثوقی قبل از بازیگری در سینما، کارمند ادارهٔ دارایی و بعد دوبلور و گویندهٔ رادیو تلویزیون بود. بهروز وثوقی محبوبیتی افسانه‌ای میان مردم و سینمادوستان دارد، و یکی از محبوب‌ترین چهره‌های سینمای ایران بوده‌است.

بهروز وثوقی در آثار کارگردانان نامداری چون ساموئل خاچیکیان، ناصر تقوایی، امیر نادری، فریدون گُله، مسعود کیمیایی، خسرو هریتاش، علی حاتمی، ژان نگولسکو، رضا بدیعی، شیرین نشاط، جیمز فارگو، بهمن قبادی، جلال مقدم و شاپور قریب بازی کرده و در موفقیت بهترین فیلم‌های مسعود کیمیایی همچون قیصر، گوزن‌ها، داش آکل، رضا موتوری و خاک تأثیر فراوان داشته‌است.

او در طول فعالیت هنری‌اش بارها نامزد و برنده جوایز جشنواره‌های مختلف شد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کسب دو مجسمهٔ سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم‌های قیصر و رضا موتوری، و جایزهٔ بز بالدار جشنواره جهانی فیلم تهران برای فیلم گوزنها اشاره کرد. بهروز وثوقی به‌خاطر نقش شمایل‌وارش در فیلم قیصر از سوی سینمادوستان ایرانی به «قیصر سینمای ایران» ملقب شده‌است!

زندگی‌نامه و کارها

بهروز وثوقی در سال ۱۳۱۶ در خوی متولد شد و به گفته خودش از شش ماهگی به تهران آمد و در خیابان آپادانا ساکن شد.^[۴] شخصی به نام مسعود صمدی در سال ۱۳۳۴ در ۱۸ سالگی بهروز وثوقی را مطرح کرد. بازی در نقش‌های متفاوت و شخصیت‌های به‌یادماندنی سینمای ایران مانند داش آکل، سید در گوزن‌ها، مجید ظروف چی در سوته دلان، ممل آمریکایی، زائر محمد (شیر محمد) در تنگسیر، رضا موتوری، ابی نسیه در کندو، دکتر رستگار در سازش، سرهنگ نصرالله در کاروان‌ها وی را تبدیل به یکی از محبوب‌ترین بازیگران تاریخ سینمای ایران کرده‌است.

او از سال ۱۳۳۷ با بازی در فیلم طوفان در شهر ما به سینما آمد و تا سال ۱۳۴۷ در نقش‌های متفاوت اما نچندان پررنگی ظاهر شد. نخستین فیلم سینمایی مورد توجه او صد کیلو داماد به کارگردانی عباس شباویز در سال ۱۳۴۰ بود. وی در سال ۱۳۴۸ توسط مسعود کیمیایی به فیلم قیصر دعوت شد و این نقطه شروع وی به عنوان یک بازیگر مطرح بود، بازی وی در این فیلم مورد توجه عموم و علاقه‌مندان به سینما قرار گرفت. جوان اول آن سال‌های سینمای ایران در بسیاری از فیلم به ایفای نقش پرداخته‌است. از جمله فیلم‌های مطرحی که وی در آن به ایفای نقش پرداخته‌است می‌توان به سوته‌دلان، ذبیح، کندو، داش اکل، خاک، بلوچ، تنگسیر، همسفر، ممل آمریکایی، رضا موتوری، دشنه، طوقی، گوزنها، سازش، کاروان‌ها، ملکوت، گرگ بیزار، فرار از تله، قهرمانان و زرین اشاره کرد. بهروز وثوقی پس از آن به آمریکا رفت تا در فیلم «گربه در قفس» ساخته تونی زرین‌دست بازی کند که اقامت او در آمریکا با انقلاب اسلامی مصادف شد. در سال ۲۰۰۰ داوران جشنواره فیلم سانفرانسیسکو جایزهٔ آکیرا کوروساوا را به عباس کیارستمی اهدا کردند و او نیز به بهروز وثوقی تقدیم کرد. وثوقی بعد انقلاب دوستی خود را با ناصر ملک مطیعی و جمشید مشایخی حفظ نموده و به گفتهٔ خودش فقط با این دو هنرپیشه در داخل کشور در ارتباط است. هنرپیشه مشهور آمریکایی آنتونی کویین بازیگر نقش حمزه در فیلم محمد رسول‌الله چندین سال رابطهٔ بسیار صمیمانه‌ای با وی در آمریکا داشته‌است. وثوقی در سال ۱۹۷۸ در فیلم کاروان‌ها به همراه آنتونی کوئین و کریستوفر لی به ایفای نقش پرداخت. وی همیشه در قراردادهای خود از عقیده خاصی برخوردار بود و آن این بود که در فیلمی به‌عنوان نقش اول در ابتدای فیلم اگر نام او نوشته نمی‌شد، در آن فیلم ایفای نقش نمی‌کرد، هرچند این مسئله برای فیلم‌سازان هم حایز اهمیت بود و باعث پرفروشیِ اثر آن‌ها می‌گردید. در حادثهٔ آتش‌سوزی سینما رکسِ آبادان در مرداد ۱۳۵۷، ازدحام جمعیت برای تماشای فیلم گوزن‌های بهروز بود.

کارنامه هنری

بهروز وثوقی در آثار کارگردانان نامداری چون ساموئل خاچیکیان، ناصر تقوایی، امیر نادری، فریدون گُله، مسعود کیمیایی، خسرو هریتاش، علی حاتمی، ژان نگولسکو، رضا بدیعی، شیرین نشاط، جیمز فارگو، بهمن قبادی، جلال مقدم و شاپور قریب ایفای نقش کرده‌است.

وی همچنین با بازیگران نامداری چون کامرون میچل، کریستوفر لی، آنتونی کویین، پوری بنایی، داریوش اسدزاده، جمشید مشایخی، رضا کرم‌رضایی، پرویز فنی‌زاده،فروزان، عزت‌الله انتظامی، گوگوش، مونیکا بلوچی، لیلا فروهر، شهره آغداشلو، ناصر ملک‌مطیعی، فرامرز قریبیان، رضا بیک ایمانوردی، شهلا ریاحی، پروین خیربخش، نوری کسرایی، فخری خوروش، جنیفر اونیل، محمدعلی کشاورز، بهزاد فراهانی، گلشیفته فراهانی، فرزانه تأئیدی، ایرج قادری، داود رشیدی، جیمز کارن، استوارت ویتمن، الکه زومر، بهمن مفید، جعفر والی، اکبر مشکین، ایرن زازیانس، کورنبرگ ریس و جف دانیلز همبازی بوده‌است.

بهروز وثوقی از ستایش‌شده‌ترین و به عقیدهٔ بسیاری از اهالی سینما و هنرمندان (مانند فریبرز عرب‌نیا، خسرو شکیبایی، پرویز فنی‌زاده، پرویز پرستویی، داریوش اقبالی، بهمن قبادی، مهدی هاشمی، فاطمه معتمدآریا، پژمان بازغی، حامد بهداد، سعید راد، شهاب حسینی، بابک حمیدیان و…) بهترین بازیگر تاریخ سینمای ایران است. آخرین کار هنری و نخستین کار بهروز وثوقی در صحنه تئاتر در ایران، بازیگری در نمایشنامۀ موضوع جدی نیست از لویی جی پیراندلو، نویسندۀ بنام ایتالیایی به ترجمه و کارگردانی ایرج انور بود که در تابستان ۱۳۵۷ در انجمن ایران و آمریکا به اجرا درآمد و نقش مقابل او را شهره آغداشلو به عهده داشت. تلویزیون ملی ایران این نمایش را به کیفیت عالی ضبط کرد اما هرگز پخش نشد. خسرو شکیبایی، بهمن قبادی و عباس کیارستمی از بهروز وثوقی بارها به‌عنوان کسی که دیدن فیلم‌هایش آن‌ها را به سینما علاقه‌مند کرده‌است یاد کرده‌اند. او با گوگوش، بازیگر و خوانندۀ نامی ایران، بین سال‌های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۵، زن و شوهر بودند.

فیلم‌شناسی

پیش از انقلاب (۱۳۵۷)

پس از انقلاب (۱۳۵۷)

نمایش

• موضوع جدی نیست (۱۳۵۷) – از لوئیجی پیراندلو – مترجم و کارگردان: ایرج انور
• رستمی دیگر اسفندیاری دیگر – سیاوش اوستا
• پروانه‌ای در مشت – ایرج جنتی عطایی
• یک رؤیای خصوصی (۱۳۹۲) – ایرج جنتی عطایی

جوایز و دستاوردها

داخلی

جشنواره فیلم سپاس تهران

• برنده جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در دومین دوره در سال ۱۳۴۸ برای بازی در فیلم قیصر
• برنده جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره در سال ۱۳۴۹ برای بازی در فیلم رضا موتوری
• نامزد جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در چهارمین دوره در سال ۱۳۵۰ برای بازی در فیلم داش آکل

جشنواره جهانی فیلم تهران

• برنده جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره در سال ۱۳۵۳ برای بازی در فیلم گوزن‌ها
• نامزد جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در چهارمین دوره در سال ۱۳۵۴ برای بازی در فیلم کندو
• نامزد جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در پنجمین دوره در سال ۱۳۵۵ برای بازی در فیلم ملکوت
• نامزد جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در ششمین دوره در سال ۱۳۵۶ برای بازی در فیلم سوته دلان

بین‌المللی

• برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره بین‌المللی فیلم تاشکند برای بازی در فیلم داش آکل ۱۹۷۱
• برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم دهلی برای بازی در فیلم تنگسیر ۱۹۷۴
• جایزه یک عمر دستاورد هنری جشنواره بین‌المللی فیلم سان فرانسیسکو ۲۰۰۶
• جایزه یک عمر فعالیت هنری جشنواره فیلم توکیو فیلمکس ۲۰۱۲
• جایزه یک عمر فعالیت هنری برای بازی در فیلم فصل کرگدن جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی ۲۰۱۲

بازگشت به ایران

در ۱۰ خرداد ۱۳۹۷ و چند روز پس از مرگ ناصر ملک‌مطیعی، ۱۰۰ نفر از چهره‌های هنری داخل ایران از جمله ارمیا وثوقی، در نامه‌ای به حسن روحانی، خواستار رفع تنگناها برای هنرمندان، از جمله بهروز وثوقی شدند و خواستار بازگشت او به کشور شدند. این نامه با واکنش تند محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور ایران همراه شد. وی دربارۀ کمپین هنرمندان برای بازگشت وثوقی به ایران گفت: «این اقدام حساب شده‌ای است که ما از پشت پردۀ آن مطلع هستیم. این‌که امروز عده‌ای از هنرمندان کمپینی به راه می‌اندازند و از فردی که فسادش در سینمای ایران علنی بود و پس از پیروزی انقلاب به دامان آمریکا فرار کرد حمایت می‌کنند و قصد برگرداندن او به کشور را دارند، اقدام حساب شده‌ای است که از عوامل پنهان اطلاع آن داریم. هر ایرانی‌‌‌ای حق دارد به کشور خود بازگردد و هیچ مقامی نمی‌تواند مانع او شود، اما اگر کسی کارهای خلاف و جرم مرتکب شده باید بر اساس قانون با او برخورد کرد و این‌طور نیست که هرکس بخواهد به ایران بازگردد برای او فرش قرمز پهن کنند.»

حواشی و جنجال

بهروز وثوقی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت： از آنجایی که عده ای به عنوان برادران من خود را معرفی مى کنند، باید بگویم که فیروز، چنگیز، شهراد ، از برادران ناتنى هم بد تر بوده اند و همه آنها با جعل سندها، اموال مرا صاحب شدند و حالا ادعاى برادرى می‌کنند. این‌ها همگى از پشت به‌من خنجر زدند. متاسفم که از اسم من بعنوان برادر سوء استفاده می‌کنند. من برادرانى واقعی با این اسامى ندارم