مصاحبه با رسول توکلی؛ به ایرج قادری نامهربانی شد

تاراج شاید تنها فیلم سینمای ایران است که در آن کاراکتر خبرنگار نقشی محوری در سناریو ایفا می کند. رسول توکلی بازیگر جوان آن سال ها و پیشکسوت امروز با بازی در این نقش توانست خاطره ای ماندگار برای علاقه مندان سینما رقم بزند.رسول توکلی در سال ۱۳۳۹ در اصفهان به دنیا آمده است. او علاوه بر بازیگری در فیلمنامه نویسی و تهیه فیلم نیز دستی بر آتش دارد. در کارنامه او حضور در آثاری چون « پنجمین سوار سرنوشت»، «عبور از میدان مین»، « مجروح جنگی»، « شاخ گاو»، « معصوم»، « قصه پریا» و … به چشم می خورد.
او در مورد چگونگی حضور در پروژه سینمایی‌ـ تاراج» می گوید:
« من قبل از حضور در این فیلم، در پروژه سینمایی پنجمین سوار سرنوشت با تیم ایرج قادری و سعید مطلبی کار کرده بودم و با آن ها آشنایی داشتم. در آن زمان برخی افراد معلوم الحال مانند محسن مخملباف نسبت به حضور امثال قادری در سینما جنجال به پا می کردند و مخالفشان بودند. واقعا این نسل از سینماگران ما مظلوم بودند. در ان زمان آقای قادری به لحاظ مالی مشکلات فراوانی داشت و برای ساخت فیلم در مضیقه بود. در آن روزها به دفتر ایشان سر زدم و دیدم آقایی آنجا است که می خواهد در عوض پرداخت ۳۵۰ هزار تومان به ایشان در فیلم تازه او شراکت کند اما یک شرط دارد. انکه خودش نیز در فیلم بازی کند. ۳۵۰ هزار تومان آن زمان پول زیادی بود. با اینکه قادری برای ساخت فیلمش مشکل بودجه داشت اما این پیشنهاد را نپذیرفت چون معتقد به کار حرفه ای بود.»
او در مورد چگونگی شکل گیری و ساخت فیلم تاراج می‌گوید:
« قصه اولیه فیلم تاراج از علیرضا داوودنژاد بود. قصه ای با نام
چنبره درخاک. ولی در طول ساخت آقای مطلبی که بارها با ایرج قادری کار کرده بود داستان را تغییر داد و سناریو را بر اساس همان قصه اولیه نوشت. مرحوم توبه خواه نیز تهیه کننده کار شد و فرج حیدری نیز به عنوان فیلمبردار مشغول به کار شد.در ان زمان من درگیر کار دیگری بودم و فکر نمی کردم که در تاراج حضور پیدا کنم. ولی بعد از صحبت و اصرار قادری نقش خبرنگار را پذیرفتم و به گروه اضافه شدم.»
توکلی در مورد شرایط سینمای آن سال ها اینطور توضیح می دهد:
« بعد از انقلاب همه چیز تغییر کرده بود. هرچند امام خمینی(ره) به طور شفاف نظرش را در مورد سینما اعلام کرد و حجت بر همه روشن بود. ایشان گفته بودند من با سینما مخالف نیستم و با فحشا مخالفم. از طرف دیگر ایشان ملاک را حال فعلی افراد قرار داده بودند. صحبت هایی که باعث شد در مقطعی فیلم سازان قبل از انقلاب بتوانند در فضای سینمای آن روزها فعالیت کنند. هرچند بودند آدم هایی که به قول معروف می خواستند از پاپ کاتولیک تر باشند و برای آن ها مشکلاتی به وجود آوردند.در آن روزها خیلی ها بدون آنکه بخش نامه و یا دستورالعملی باشد عده ای را حذف کردند. مثلا می گفتند اسم ایرج قادری نباید باشد. اگر پوسترهای فیلم تاراج را ببینید، اسم کارگردان رویش نیست. این طرز فکر خیلی به سینما لطمه زد. دلیل شرافت سینمای دهه شصت، صبر دست اندرکاران آن است. بالاخره در سینمای قبل از انقلاب برخی از فیلم ها ساخته شد و نمی توان آن ها را از پرونده سازندگانش پاک کرد. اما همان کارگردانان مثل ایرج قادری بعد از انقلاب فیلم هایی مانند برزخی ها یا همین تاراج را ساختند. »
توکلی در مورد نوع روابط کاری در سینمای دهه شصت می گوید:
« در آن مقطع روابط بین آدم ها بر اساس احترام بود. بر اساس سلسله مراتب بود و ارج نهادن به پیشکسوتان. اینطور نبود که آدم ها فقط به خاطر پول دور هم جمع شوند و بخواهند جیب همدیگر را بزنند. فرصت برای شکوفا شدن استعداد ها وجود داشت. با همه شرایط سختی که قبل تر توضیح دادم. »
او در مورد سختی های کار در فیلم تاراج نیز می گوید:
« تاراج فیلم بسیاری سختی بود. لوکیشن های بسیاری هم داشت. از سیستان تا گرگان و تهران. از طرف دیگر فیلم قبلی قادری یعنی برزخی ها بعد از مدت کوتاهی از اکران برداشته شد و نظر مسئولان سینمایی وقت نسبت به او مثبت نبود. تاراج هم از دستشان در رفت وگرنه به‌آن نیز مجوز اکران نمی دادند. با تلاش برخی دوستان و تهیه کننده کار ، بالاخره فیلم در سال ۱۳۶۴ اکران شد و استقبال فراوانی از آن صورت گرفت. من صف های مردم برای تماشای فیلم را در خاطر دارم. مردمی که با علاقه برای تماشای فیلم جمع شده بودند.