درگذشتگان ۱۲ تیر سینما ، تئاتر و موسیقی؛ سیروس گرجستانی

آغاز زندگی

سیروس گرجستانی با نام اصلی علی‌اکبر محمودزاده گرجستانی ۲۵ اسفند ۱۳۲۳ در بندر انزلی به دنیا آمد. او اصالتی آذری داشت و گفته می‌شود که پدر او از باکو به ایران مهاجرت کرده بود. هشت ساله بود که پدر و مادرش به تهران محله ناصرخسرو، کوچه مروی کوچ کردند. گرجستانی در خاطراتش از آن دوران به یاد می‌آورد که کلاس دوم ابتدایی، بغل‌دستی‌هایش که دو تا «بچه‌تهرون» بودند چطور پس کله‌اش می‌زدند و لهجهٔ رشتی‌اش را مسخره می‌کردند. همین بود که باعث شد مدت‌ها در خانه جلوی آینه بنشیند و لهجهٔ «تهرونی» را تمرین کند. او آنقدر برای این کار انگیزه و استعداد داشت که به قول خودش از کلاس سوم دیگر مانند «آنها» حرف می‌زد.

سیروس گرجستانی زمانی که دانش آموز مقطع هفتم بود و حدوداً ۱۴ سال داشت، پدر و مادرش از هم جدا شدند و سیروس پیش مادر و ناپدری‌اش بزرگ شد. پدرش پیرمردی دستفروش و دوره‌گرد بود که خرجش را می‌داد.

پیشینه در فوتبال

او در نوجوانی از بازی‌کردن فوتبال در کوچه‌ها و زمین‌های خاکی محله به سمت فوتبال حرفه‌ای کشیده شد. با تشویق اطرافیانش به باشگاه شاهین رفت و در تیم نوجوانان آن عضو شد. پس از بازی در رده‌های پایین باشگاه، به دستهٔ نخست رسید و چهار سال در سطح نخست فوتبال آن زمان در کنار بازیکنانی مانند همایون بهزادی و ناصر ابراهیمی بازی کرد.

سیروس گرجستانی بیشتر وقت‌ها به جای نشستن سر کلاس درس در ورزشگاه امجدیه فوتبال بازی می‌کرد. او در نهایت، در ۲۴ سالگی دیپلم گرفت. اما فوتبال، همه وقت و زمان او را می‌گرفت و به همین دلیل از ورزش دل برید و در کارخانه آزمایش به عنوان انباردار مشغول شد. پس از گرفتن نخستین دستمزد، به قصد احترام و تقدیم آن به پدرش، به دیدار او رفت. اما پدرش را نیافت و با وجود تلاش‌های زیادی که انجام داد، هرگز پدرش را پیدا نکرد.

حرفه بازیگری

سیروس گرجستانی در ۱۳۴۸ خورشیدی با هادی اسلامی در کارخانه آزمایش همکار بود. این ارتباط و دوستی یکسال بعد باعث نخستین تجربه بازیگری گرجستانی در تئاتر بود. سیروس گرجستانی تئاتر را از نمایش سنگلج آغاز کرد تا اینکه در ۱۳۵۱ خورشیدی وارد اداره تئاتر شد و تئاتر سنگ و سرنا را بازی کرد. وی در سال ۱۳۴۵ هم در دو فیلم سینمایی با نام‌های بیست سال انتظار و مأمور دو جانبه بازی کرده بود. او که کار انبارداری را رها کرده و به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمده بود در نهایت در ۱۳۵۶ خورشیدی با سریال تلاش ساخته شعاع‌الدین مصطفی‌زاده دوباره جلوی دوربین رفت.

سیروس گرجستانی پس از انقلاب و در ۱۳۵۸ خورشیدی با فیلم فریاد مجاهد پس از وقفه‌ای کوتاه به عرصه بازیگری بازگشت. گرجستانی در همان سال در فیلم چوپانان کویر به کارگردانی حسین محجوب نیز ایفای نقش کرد. در ۲ سال پایانی دهه ۱۳۵۰خورشیدی او در چند فیلم سینمایی دیگر همچون گفت هرسه نفرشان (۱۳۵۹) و آقای هیروگلیف (۱۳۵۹) ساخته غلامعلی عرفان نیز بازی کرد. در سال ۱۳۶۲ در فیلم دادشاه به کارگردانی حبیب کاووش و تله‌تئاتر هنگامه شیرین وصل به کارگردانی هادی مرزبان و نمایش مخمصه به کارگردانی فرهاد مجدآبادی بازی کرد.

سیروس گرجستانی بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۹ دست کم در ۶۸ اثر تلویزیونی بازی کرد که به یاد ماندنی‌ترین آنها شاید نقش‌آفرینی او در سریال شهریار باشد؛ نقشی که خودش می‌گوید علت خوب شدنش این بود که سر و شکل و هیبت استاد شهریار در سال‌های پیری، او را به یاد پدر پیرش می‌انداخت و به قول خودش «شهریار گرچه نقش سختی بود اما برای من آسان‌ترین نقش شهریار بود؛ برای اینکه شهریار تمام ویژگی‌های پدر خدابیامرزم – هیکلش، قیافه‌اش، حرف‌زدنش – را داشت. من در واقع پدرم را بازی کردم».

گرجستانی در فاصلهٔ سال‌های ۴۹ تا ۷۸ با حدود بیست و چند نمایش روی صحنه رفت و نامش در فهرست بازیگران دست کم ۴۷ فیلم سینمایی هم دیده می‌شود. گرچه خودش دوست داشت به عنوان هنرپیشه سینما شناخته شود اما با وجود تعدد کارهای سینمایی‌اش بیشتر به عنوان هنرپیشه تلویزیون شناخته می‌شود که از این بابت متأسف بود. او در بسیاری از سریال‌های پرمخاطب تلویزیون مانند سریال امام‌علی، کیف انگلیسی، کلاه پهلوی، صاحبدلان، متهم گریخت، پشت کنکوری‌ها و کاکتوس» بازی کرده بود. اما به عقیدهٔ خودش با بازی در «پروژهٔ اصغر فرهادی» – سریالی به نام یادداشت‌های کودکی که فرهادی نویسنده‌اش بود – دوران شکوفایی حرفه‌ای او آغاز شد.

اصغر فرهادی، گرجستانی را در تئاتر «معرکه در معرکه» اثر داوود میرباقری، دیده بود؛ نمایشی که هم برای گرجستانی موفقیتی حرفه‌ای بود و هم باعث دوستی او با میرباقری شد؛ رفاقتی که منجر به همکاری آنها در دو نمایش دیگر و همچنین سریال‌های امام علی، شاهگوش و دندون طلا، و فیلم‌های سینمایی مسافر ری، ساحره، و آدم‌برفی شد.

در کارنامه سیروس گرجستانی یک فیلم کمدی توقیفی به نام “منشی مخصوص من” نیز دیده می‌شود. آخرین فعالیت هنری گرجستانی، بازی در سریال شرم به کارگردانی احمد کاوری بود که با فوت ناگهانی او ناتمام ماند و سیاوش طهمورث جایگزین وی شد.

درگذشت

سیروس گرجستانی پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۹ به‌علت سکته قلبی در بیمارستان لواسانی تهران درگذشت. پیکر او در ۱۴ تیر ۱۳۹۹ در قطعه هنرمندان بهشت زهرا در کنار منوچهر حامدی به خاک سپرده شد.

فیلم‌شناسی

سینما

تلویزیون

شبکه خانگی

تئاتر

• «آنتیگون» به کارگردانی جمشید ملک‌پور ۱۳۶۰
• «مخمصه» به کارگردانی فرهاد مجدآبادی ۱۳۶۲
• «دکتر کنوک» به کارگردانی ایرج راد ۱۳۶۴
• دکتر کنوک (اجرای دوباره) به کارگردانی ایرج راد ۱۳۶۸
• «معرکه در معرکه» به کارگردانی سیاوش طهمورث ۱۳۶۸
• «عشق آباد» به کارگردانی داوود میرباقری ۱۳۶۹
• عشق آباد (اجرای دوباره) به کارگردانی داوود میرباقری ۱۳۷۱
• «دندون طلا» به کارگردانی داوود میرباقری ۱۳۶۶
• دندون طلا (اجرای دوباره) به کارگردانی داوود میرباقری ۱۳۷۸
• «زیرگذر لوطی صالح» به کارگردانی هادی اسلامی
• «سنگ و سرنا» به کارگردانی نصرت پرتوی ۱۳۴۹
• «استر» به کارگردانی هادی اسلامی ۱۳۵۰
• «محراب» به کارگردانی هادی اسلامی ۱۳۵۳
• «آنتیگونه» به کارگردانی حمید ملک پور ۱۳۵۹
• «دارالحکومه» به کارگردانی هادی اسلامی ۱۳۵۸
• «بلبل سرگشته» به کارگردانی صدرالدین حجازی ۱۳۶۶
• «ماهان و کوشیار» به کارگردانی ایرج راد ۱۳۶۷
• «معرکه در معرکه» به کارگردانی داوود میرباقری ۱۳۷۰
• معرکه در معرکه (اجرای دوباره) به کارگردانی داوود میرباقری ۱۳۷۵
• «بکت» به کارگردانی مجید جعفری ۱۳۵۱
• «سایه‌ای به دنبال من» به کارگردانی جواد خدادادی ۱۳۵۷
• «آسید کاظم» به کارگردانی مجید مظفری ۱۳۵۹
• بلبل سرگشته (اجرای دوباره) به کارگردانی علی نصیریان