به گزارش باکس افیس ایران: حسین خواجهامیری (زادهٔ ۱۱ دی ۱۳۱۱) که به صورت حرفهای با نام ایرج شناخته میشود، خواننده موسیقی سنتی ایرانی است. به ایرج لقب «پهلوان آواز» را دادهاند و در میان طرفدارانش با این لقب شناخته میشود. محمدرضا شجریان دربارهٔ وی گفته بود: «صدای ایرج در تاریخ آوازخوانی ما یک متر و معیار است و هر کس بخواهد در بالاترین حد حنجره صدایی را مثال بزند، میگوید صدا شبیه صدای ایرج است».
او پدر احسان خواجهامیری، خواننده و آهنگساز و الیکا خواجهامیری، نوازنده است. ایرج در دوران قبل از انقلاب علاوه بر موسیقی اصیل و برنامه گلها بر فیلمهای فارسی نیز همت گماشت و ترانههایی خواند.
نام شناسنامهای | حسین خواجهامیری خالدی |
---|
نام(های) دیگر | ایرج |
---|
زاده | ۱۱ دی ۱۳۱۱ (۸۸ سال) خالدآباد ، نطنز ، استان اصفهان |
---|
ژانر | موسیقی اصیل ایرانی |
---|
پیشه | خواننده نظامی بازنشسته (ارتش) |
---|
ساز(ها) | ویولن، تنبک |
---|
سالهای فعالیت | ۱۳۲۷–تاکنون |
---|
نوع صوت | تِنور |
---|
تحصیلات | لیسانس علوم نظامی |
---|
دانشگاه | دانشکده افسری ارتش |
---|
استاد(ها) | ابوالحسن صبا تاج اصفهانی |
---|
آلبوم پرآوازه | غزل خوان نیاز همه چشمها به ایرانه |
---|
جایزه(ها) | اعطای نشان درجه یک فرهنگ و هنر معادل مدرک دکترا به پاس سالها تلاش مستمر در زمینه موسیقی اصیل ایرانی در سال ۱۳۸۸ اعطای جایزه ویژه توسط محمدرضا شجریان و فرهنگ شریف در مراسم بزرگداشت در تاریخ ۸ شهریور ۱۳۹۲ اعطای مدرک دکترای افتخاری توسط معاونت علوم و فنون وزارت علوم و تحقیقات و فناوری به وی در خبرگزاری ایران |
---|
زندگینامه
حسین خواجهامیری در ۱۱ دی ۱۳۱۱ در شهر خالدآباد نطنز از توابع استان اصفهان در خانوادهای هنرمند بهدنیا آمد. پدربزرگش ملا میرزا از خوانندگان بنام زمان ناصرالدین شاه بود و پدرش نعمتاللّه که از صدایی خوش و رسا برخوردار بود و ردیف میدانست، مدتها او را تحت تعلیم خویش قرار داد. حسین در همان زمان در مراسم تعزیهخوانی شرکت میکرد و نزد تعزیهخوانانی که ردیف و دستگاه میدانستند به یادگیری آواز پرداخت.
وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی به تهران رفت و در یک مهمانی با حمید وفادار، برادر مجید وفادار آهنگساز بزرگ آشنا شد. وفادار که در آن مهمانی آواز تأثیرگذار ایرج را شنیده بود او را به استاد ابوالحسن صبا معرفی کرد. ایرج در سال ۱۳۲۶ به مکتب ابوالحسن صبا راه یافت و دو سال پیاپی در حضور او دانستههای خویش را تکمیل کرد و به وسیلهٔ وی به ابراهیم خان منصوری که مسئولیت سرپرستی رادیو ایران را برعهده داشت معرفی شد و چون مورد تأیید صبا بود از او آزمونی گرفته نشد. از این تاریخ به بعد همکاری ایرج با ارکستر ابراهیم خان منصوری شروع شد و برنامههای متعددی را اجرا کرد.
وی پس از مدتی در سال ۱۳۲۹ در دانشکده افسری ارتش پذیرفته شد و در آنجا نیز شبهای جمعه از ساعت ۷:۳۰ تا ۸ در برنامهٔ ارتش شرکت و با ارکستر محمدعلی بهارلو به اجرای برنامه میپرداخت. در سال ۱۳۳۰ اکبر گلپایگانی و جمشید مشایخی که هر دو از نامآوران و بزرگان هنر ایران در زمینه موسیقی و سینما هستند نیز در دانشکدهٔ افسری پذیرفته شدند و از همان زمان، دوستی ایرج و گلپا شکل گرفت و این دوستی ادامه یافت. ایرج که نام اصلی او حسین است در آن زمان به خاطر محدودیتهای ارتش نمیتوانست از اسم اصلی خود در اجرای برنامههای هنری موسیقی استفاده کند به همین دلیل نام مستعار ایرج، که نام برادرش بود را برای خود برگزید و در این سالها یعنی از ۱۳۲۷ تا ۱۳۳۶ با ارکسترهای مختلف از جمله ارکسترهای استادان ابراهیم خان منصوری، عبدالله جهانپناه، محمدعلی بهارلو، نصرالله زرینپنجه، مهدی خالدی، جواد لشکری، بزرگ لشکری و… به اجرای برنامه پرداخت. موفقیتهای ایرج ادامه داشت تا اینکه بالأخره در سال ۱۳۳۶ به دعوت داوود پیرنیا بنیانگذار برنامهٔ گلها به این برنامهٔ مشهور راه یافت و در نخستین همکاری خود با این برنامه برگ سبز ۴۳ را در مایهٔ شور-ابوعطا و با همکاری علی تجویدی و فرهنگ شریف و امیر ناصر افتتاح خواند. از همان زمان همکاری وی با برنامه گلها ادامه یافت.
ایرج علاوه بر اجرای برنامههای مختلف رادیویی به اجرای ترانه و آواز برای فیلمهای فارسی همت گماشت و بازیگران زیادی از جمله محمدعلی فردین، منوچهر وثوق، رضا بیکایمانوردی و… به لبخوانی ترانههای وی میپرداختند. نخستین فیلمی که ایرج در آن ترانه خواند، فیلم روزنهٔ امید به کارگردانی سردار ساگر و با ترانههای ساخته شده توسط جواد لشکری است.
ایرج در سال ۱۳۹۲ دو آهنگ جدید را با آهنگسازی عباس تجویدی، یار دیرینهاش خواند که هنوز منتشر نشدهاست.
آلبومها
ایرج در دوران فعالیت هنری خود بیش از ۲۰۰۰ آواز و تصنیف و ترانه در برنامههای مختلف خواندهاست.
آلبومها
- پرنده
- حرف نگفته
- گلدان بی گل
- شب بارانی
- گل من
- همه چشمها به ایرانه
- سنگ صبور
- خاطرات زندگی
- نیاز
- من و بابا (مشترک با احسان خواجه امیری)
- آلبوم قصه زندگی:
- من و استاد
ترانههای ایرج با آهنگسازیرضا ناروند
ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | تنظیم |
---|
زمزمهٔ چوپان | اصغر واقدی | رضا ناروند | |
صید دلها | پرویز افشارپور | رضا ناروند | پرویز اتابکی |
افسون ساز | کریم فکور | رضا ناروند | |
گلریزان | عبدالله الفت | رضا ناروند | پرویز اتابکی |
اگر نقاش چین بودم | بیژن ترقی | رضا ناروند | پرویز اتابکی |
گردش نسیم | بیژن ترقی | رضا ناروند | |
زشت و زیبا | | رضا ناروند | پرویز اتابکی |
محو تماشا | بیژن ترقی | رضا ناروند | |
شمع شب افروز | حافظ | رضا ناروند | |
صبح دهکده | اصغر واقدی | رضا ناروند | |
کبک و چشمه | | رضا ناروند | |
دختر صحرا نشین (با بهشته) | اصغر واقدی | رضا ناروند | |
مرا بیاد آور (با پوران) | | رضا ناروند | |
گل پرپر | | رضا ناروند | |
عروس باغ | اصغر واقدی | رضا ناروند | |
آتشکده | بامداد جویباری | رضا ناروند | |
سایهٔ تو | ابوالقاسم اعلامی | رضا ناروند | |
هیزم شکن | عبدالله الفت | رضا ناروند | |
- برگزیده ای از ترانههای فیلمی
ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | نام فیلم | سال | |
---|
یاد وطن | رحیم معینی کرمانشاهی | عبدالکریم مهرافشان | شکوه جوانمردی | ۱۳۴۶ | زیبا و درخشانترین آسمان با آن اختران فریبا |
قمار | محمدعلی شیرازی | سورن الکساندر مایلیان | سکه شانس | ۱۳۴۹ | نمیدونم چی میشه سرنوشتم چی میچینم |
زمستون | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | قهرمان قهرمانان | ۱۳۴۴ | زمستونه هوا سرده دلم از غصه پر درده |
دل ای دل | بیژن مفید | منوچهر گودرزی | زن وحشی وحشی | ۱۳۴۸ | دل ای دل تو منو دیوونه کردی سینمو غمخونه |
دل گرفتار | ؟ | بزرگ لشگری | عشق کولی | ۱۳۴۸ | هستم در این دام بلا افسرده جانی مبتلا |
عشق سوزان (با عهدیه) | محمدعلی شیرازی | پرویز مقصدی | قصر زرین | ۱۳۴۸ | از دامن کوه بلند میرم تا دریای آسمونها |
سنگ و شیشه (با عهدیه) | حسین مدنی | عطاالله خرم | کلید بهشت | ۱۳۴۵ | تا تو پیش منی من غم ندارم غم و دردی |
تا کی دیوانهٔ دل | بیژن ترقی | انوشیروان روحانی | نعرهٔ طوفان | ۱۳۴۸ | تا کی دل من خون خوری از عالم هستی |
دنیا | ؟ | حبیبالله بدیعی | طوفان نوح | ۱۳۴۶ | تا کی خشم و کینه جویی تا کی نیرنگ |
چوپان | ؟ | فرهنگ شریف | خشم کولی | ۱۳۴۷ | دلم از روشنایی بی نیازه رها کن با همین |
شکسته | معزالدین معز | محمد شیرخدایی | برهنهٔ خوشحال | ۱۳۳۶ | از گذشت دوران که میرود جان بخوان زمانی |
قصر زرین | ؟ | فرهنگ شریف | قصر زرین | ۱۳۴۸ | جهان قصر زرین نداره عمر دیرین |
بشنو (با الهه) | ناصر رستگارنژاد | جواد لشگری | روزنهٔ امید | ۱۳۳۸ | امشب اگر در خوابم آمدی ای دلبر |
همره کاروان | تورج نگهبان | بابک افشار | مالک دوزخ | ۱۳۴۸ | من همره کاروان میروم خسته جان ناله بی اثر |
غم دوست | تورج نگهبان | همایون خرم | کوچه مردها | ۱۳۴۹ | اگر دارم دلی آن را فدای دوست میسازم |
شبگرد | ؟ | منوچهر گودرزی | آسمان بی ستاره | ۱۳۵۰ | شبگرد شبهای سیاهم آواره میخانهها |
قسم | رضا شمسا | حسین واثقی | جوانمرد | ۱۳۵۳ | ای خدا بر تو رو کردم تو را بر حق قسم میدم |
عاشقانه | محمد علی بهمنی | حسین صمدی | باشرفها | ۱۳۵۱ | دوباره آسمون من دوباره کهکشون من |
شکوفهٔ عشق (با عهدیه) | محمدعلی شیرازی | همایون خرم | بهشت دور نیست | ۱۳۴۸ | تو شاخه یاسمنی تو سایبون چمنی |
میزدم و لولم | رضا شمسا | حسین واثقی | جوانمرد | ۱۳۵۳ | میزدم و لولم مستم و شنگولم حال خوشی |
افسون | تورج نگهبان | بابک افشار | دنیای پوشالی | ۱۳۴۷ | تو چون صبحی که بر شامم دمیدی |
عاشق شدم | رضا شمسا | حسین واثقی | علی سورچی | ۱۳۵۱ | دارم دلی تو سینه روشنتر از آیینه |
آوای مستانه (با شهیندخت) | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | خوشگل خوشگلا | ۱۳۴۴ | امشب از روی تو روشن گشته این خانه |
ای کبوتر | تورج نگهبان | همایون خرم | چرخ فلک | ۱۳۴۶ | ای کبوتر بی پناهم تیره بختم رو سیاهم |
دل به دریازدهایم | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | زنی به نام شراب | ۱۳۴۶ | چه موجی سرکش و عاشق به دریا |
شوق دیدار (با عهدیه) | ؟ | انوشیروان روحانی | آتیشپاره شهر | ۱۳۵۰ | خوابم یا بیدارم یارب مستم یا هوشیارم یا رب |
رفتم | تورج نگهبان | بابک افشار | شب عروسی | ۱۳۵۰ | شادان نبود دل من چرا کز غصه و غم شدهام |
شیرین و فرهاد | بیژن ترقی | همایون خرم | خشم کولی | ۱۳۴۷ | عشق شیرین حکایت فرهاد نمیرود از دل |
از من بگذر (با پوران) | ؟ | انوشیروان روحانی | حاتم طلایی | ۱۳۴۴ | بیا بذار دستتو عزیز من توی دست من |
قسمت من غم بود | محمدعلی شیرازی | حسین واثقی | مواظب کلات باش | ۱۳۵۳ | صدای ناله ای برخاست در دشت به قلب کوه زد |
گفتم نمیشه (با گوگوش) | ؟ | انوشیروان روحانی | آسمان بی ستاره | ۱۳۵۰ | بینم مگه با دلبر غیری دلم را آتش زنم من این |
گنهکار (با مهستی) | ؟ | انوشیروان روحانی | سهر هرت | ۱۳۴۹ | خدایا خدایا گناهم ببخشا ندانستم آخر شکستم |
ای روزگار (با پرتو) | صدر سالک | جعفز پورهاشمی | معجزه | ۱۳۴۶ | شکوهها دارم من از این روزگار با توأم ای عالم |
کو همزبانی | ؟ | عطاالله خرم | نامادری | ۱۳۴۹ | دلم گرفتهای خدا کو همزبانی خیری ندیدم |
احوال دل | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | فرشتهٔ فراری | ۱۳۳۸ | از حال دل بگو بگو جز این سخن مگو مگو |
ستاره فروزان (با عهدیه) | رضا شمسا | منوچهر گودرزی | ستاره فروزان | ۱۳۴۸ | بیا بگذر تو از یاد گذشته همه کارا بدست |
با ما چرا (با عهدیه) | ؟ | ؟ | پهلوان پهلوانان | ۱۳۴۸ | بشنو آه دلم ای دلبر جانانه من تا که آگاه شوی |
یار مو دشمن مو (با عهدیه) | ؟ | ؟ | هفت شهر عسق | ۱۳۴۶ | خدایا یار مو شد دشمن مو چرا شد دشمن جون |
گرداب هستی | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | زیر بازارچه | ۱۳۵۰ | آتش زدی بر جسم و جانم یکباره کردی ناتوانم |
آرزو دارم | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | خوشگل خوشگلا | ۱۳۴۴ | شکوهها دارم از جداییها از تو یارا ز بی وفایی |
یارب دل ما (با عهدیه) | تورج نگهبان | بابک افشار | دنیای پوشالی | ۱۳۴۷ | شده چشم سیهت می من ساغر من |
با خیال تو (با رامش) | پرویز وکیلی | بابک افشار | رسوای عشق | ۱۳۵۰ | کی میدونه که فردا چه رنگی داره دنیا |
زورخانه | ؟ | ؟ | پهلوان مفرد | ۱۳۵۰ | مردی نبود فتاده را پای زدن |
پدر (با عهدیه) | محمدعلی شیرازی | پرویز مقصدی | قصر زرین | ۱۳۴۸ | ای که از غم دل من هرگز با خبر نبودی |
قسمت (با عهدیه) | کریم فکور | انوشیروان روحانی | قسمت | ۱۳۴۹ | قسمت ببین چه طوفانی در قلب من به پا کرد |
سیاه بخت | سعید دبیری | امیر پازوکی | مردان خشن | ۱۳۵۰ | از خونتون بیاین بیرون آی آدمای خوشبخت |
عشق و مستی (با عهدیه) | ؟ | انوشیروان روحانی | گوهر شب چراغ | ۱۳۴۶ | زندگی بی عاشقی بیحاصل و بی اعتباره |
مرا رها کن (با عهدیه) | ؟ | انوشیروان روحانی | غروب بت پرستان | ۱۳۴۷ | تو نه همراز منی نه هم آواز منی |
ترانههای ایرج (از هر برگی گلی)ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | دستگاه/مایه |
---|
نور سحری | اسماعیل نواب صفا | مهدی خالدی | ماهور |
عطر یاس | کریم فکور | اکبر محسنی | تنظیم: فریدون ناصری |
بر اشکم خندیدی | رحیم معینی کرمانشاهی | عبدالعلی وزیری | همایون |
بمانی الهی | رحیم معینی کرمانشاهی | عبدالعلی وزیری | چهارگاه |
کارون | تورج نگهبان | عباس زندی | بیات ترک |
در دامن شب | ؟ | عباس زندی | چهارگاه |
دیوانهٔ تو | ابوالقاسم حالت | عباس زندی | |
از دوری تو | حسن صدر سالک | عبدالحسین برازنده | ماهور |
بلبل از فراق | حسن صدر سالک | عبدالحسین برازنده | ابوعطا |
نازکدل | پژمان بختیاری | سلیم فرزان | شور |
بزم شبها | رضا جنتی عطایی | رضا گلشن راد | سه گاه |
ازت دلخورم | مهدی سهیلی | علی تجویدی | چهارگاه |
از درگه خود راندی | ؟ | ؟ | شور |
ای کوه گران | ؟ | ؟ | همایون – شوشتری |
هفت سین | سیمین بهبهانی | منوچهر لشگری | سه گاه |
مهتاب من | عبدالله الفت | علی اصغر هنرجو | سه گاه |
پیوند زندگی | ؟ | علی اصغر هنرجو | سه گاه |
کلبهٔ دل | پرویز خطیبی | عباس شاپوری | تنظیم: پرویز اتابکی |
زاهد خلوت نشین | حافظ | همایون خرم | بیات اصفهان |
کاروان دل | عزتالله وزیری | جواد لشگری | دشتی |
بیگانه از عشق | مینو احمدی | جواد لشگری | دشتی |
نشاط جوانی | پرویز افشارپور | رضا قلی ملکی | |
گل پیراهن (با بهشته) | ؟ | بزرگ لشگری | |
پیغام یار (با الهه) | کریم فکور | کریم فکور | |
آخرین دیدار (با یاسمین) | کریم فکور | کریم فکور | |
بیگناه (با یاسمین) | کریم فکور | کریم فکور | |
قطار شادی (با بهشته) | ؟ | ؟ | |
جشن گلها (با بهشته و یاسمین) | ؟ | ؟ | ماهور |
رویای شب (با پوران) | کریم فکور | جمشید شیبانی | |
فرشته رؤیایی (با پوران) | کریم فکور | جمشید شیبانی | |
شب زنده دار (خفته شب) | ؟ | اجرا گروه سماعی | نوا |
عید گلها | ؟ | اسدالله ملک | سه گاه |
بهار لاله رو | مشفق کاشانی | اسدالله ملک | تنظیم: ابراهیم سرخوش |
ای که داری قصد جانم | مشفق کاشانی | اسدالله ملک | بیات اصفهان |
ترانهٔ من | ؟ | اسدالله ملک | |
عشق قایقران | کریم فکور | پرویز اتابکی | |
قناری باغ من | اصغر واقدی | پرویز اتابکی | ماهور |
گرایلی | سعدی | ردیف | دشتی |
زرد ملیجه و گرایلی | حافظ | ابوالحسن صبا – ردیف | دشتی |
تو را میپرستم (امواج وحشی) | ؟ | سلیمان اکبری | دشتی |
از دست برفت | ابوالقاسم رضایت | ضربی | شور |
ساقی نامه | حافظ | ردیف | |
تو چرا دلم شکستی | ؟ | ؟ | افشاری |
برای خدا | هما میرافشار – معینی کرمانشاهی | محمد حیدری | دشتی |
صدای پا | ؟ | مسعود حسنخانی | |
تحفه درویش | محمدعلی بهمنی | مجتبی میرزاده | |
دست کوچولو | ؟ | ؟ | شور |
مرغ دل | بابک رادمنش | بابک رادمنش | |
پیک بهاری | فرهنگ قاسمی | کاسعلی اکبرپور | نوا |
تو یه رنگی همیشه | قدمعلی سرامی | کاسعلی اکبرپور | نوا |
عزیزی مثل جون | ؟ | کاسعلی اکبرپور | |
خاتون (بانو) | لیلا کسری | فریدون خشنود | تنظیم: منوچهر چشم آذر |
پریشونی | لیلا کسری | فریدون خشنود | تنظیم: منوچهر چشم آذر |
بذار حرفمو بزنم | پرویز وکیلی | حسن لشگری | شور |
به کس کسونت نمی دم | پرویز وکیلی | حسن لشگری | بیات اصفهان |
پیرهن صورتی | بامداد جویباری | کیومرث سلیم پور | شور |
یار شیرازی | بیژن سمندر | پرویز غیاثیان | |
- ترانههای ایرج به آهنگسازی عبدالله جهان پناه
ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | دستگاه/مایه |
---|
اگر یادم نکنی | ؟ | عبدالله جهان پناه | اصفهان |
بازگشت | پرویز وکیلی | عبدالله جهان پناه | اصفهان |
برای من | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | شور |
بر باد رفته | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | دشتی |
بیگانه | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | شور |
پیام عاشق | نظام فاطمی | عبدالله جهان پناه | دشتی |
پیام عشق | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | دشتی |
تنها مرو | کریم فکور | عبدالله جهان پناه | شور |
جهان جان | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | شور |
چمن آرا | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | همایون |
خزان عشق | ایرج تیمورتاش | عبدالله جهان پناه | شوشتری |
خزان من | ؟ | عبدالله جهان پناه | همایون |
دام دل | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | دشتی |
دشت جنون | نظام فاطمی | عبدالله جهان پناه | سه گاه |
سفری با تو | حسین شاه زیدی | عبدالله جهان پناه | دشتی |
غارتگر دلها | هدایت الله نیرسینا | عبدالله جهان پناه | ابوعطا |
فتنه | پرویز خطیبی | عبدالله جهان پناه | اصفهان |
گذری به چمن | حسین مسرور | عبدالله جهان پناه | شور |
گل خودرو | عبدالله الفت | عبدالله جهان پناه | اصفهان |
نقشی زیبا | شهرآشوب | عبدالله جهان پناه | بیات ترک |
نهال شکسته | پرویز وکیلی | عبدالله جهان پناه | شور |
- ترانههای ایرج به آهنگسازی ابراهیم سرخوش
ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | دستگاه/مایه |
---|
هوسهای بهاری | ایرج تیمورتاش | ابراهیم سرخوش | بیات اصفهان |
یادگار | ابوالقاسم حالت | ابراهیم سرخوش | شور |
شکسته مو | ابوالقاسم اعلامی | ابراهیم سرخوش | |
در پی گوهر | رضا ثابتی | ابراهیم سرخوش | |
شاخه نسترن | ابوالقاسم اعلامی | ابراهیم سرخوش | سه گاه |
آفت دلها | ؟ | ابراهیم سرخوش | ماهور |
بهار طلایی | موید ثابتی | ابراهیم سرخوش | بیات اصفهان |
خندهٔ صبح بهار | ؟ | ابراهیم سرخوش | شوشتری |
اشک روان | ؟ | ابراهیم سرخوش | افشاری |
چشم بد دور | حسین شاهزیدی | ابراهیم سرخوش | |
من و تو | حسین شاهزیدی | ابراهیم سرخوش | |
تأثیر موج | ؟ | ابراهیم سرخوش | ابوعطا |
گلی که تو پروردی | ابوالقاسم حالت | ابراهیم سرخوش | بیات ترک |
پرواز من | ؟ | ابراهیم سرخوش | دشتی |
آیینه تو | ؟ | ابراهیم سرخوش | |
ساقی دگر توبه شکست | مشفق کاشانی | ابراهیم سرخوش | شور |
آن شب میآید | تورج نگهبان | ابراهیم سرخوش | سه گاه |
سپیده امید | هدایت الله نیرسینا | ابراهیم سرخوش | ماهور |
دیار افسانه | ابوالقاسم اعلامی | ابراهیم سرخوش | شوشتری |
- ترانههای ایرج به آهنگسازی نصرالله زرین پنجه
ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | دستگاه/مایه |
---|
کشتی دل | ابوالقاسم اعلامی | نصرالله زرین پنجه | بیات اصفهان |
سرگذست من | ؟ | نصرالله زرین پنجه | چهارگاه |
چه شود | ؟ | نصرالله زرین پنجه | سه گاه |
تنهایی | تورج نگهبان | نصرالله زرین پنجه | شور |
رشته گوهر | ابوالقاسم حالت | نصرالله زرین پنجه | ماهور |
مژده بخت | کریم فکور | نصرالله زرین پنجه | همایون |
- ترانههای ایرج به آهنگسازی جواد بدیع زاده
ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | دستگاه/مایه |
---|
داد از جدایی | سیمین بهبهانی | جواد بدیع زاده | |
بازآمدی | مولانا | جواد بدیع زاده | بیات اصفهان |
یار مهربان | بیژن ترقی | جواد بدیع زاده | نوا |
به من بگو (با الهه) | بیژن ترقی | جواد بدیع زاده | دشتی |
در انتظار قطار (با پوران) | تورج نگهبان | جواد بدیع زاده | |
آمدم (با دلکش) | تورج نگهبان | جواد بدیع زاده | |
آشفته گیسو | سیمین بهبهانی | جواد بدیع زاده | |
میکده حافظ | حافظ | جواد بدیع زاده | |
منت خدای را | دیباچه گلستان سعدی | جواد بدیع زاده | دشتی |
دختر کوهستان | ؟ | جواد بدیع زاده | افشاری |
ترانههای ایرج با آهنگسازی محمد میرنقیبیترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه |
---|
عطر گیسو | عبدالله الفت | محمد میرنقیبی | شد از تو رسوا دل من |
فسونکار | سیمین بهبهانی | محمد میرنقیبی | چون سایه با افتادگیها |
غزل نگاه | سیمین بهبهانی | محمد میرنقیبی | شوری کرده به پا هر غزل |
بی ماه رویت | سیمین بهبهانی | محمد میرنقیبی | بی ماه رویت تیره شبها |
نقش گناه | عبدالله الفت | محمد میرنقیبی | حدیث رفته از یادم خدایا |
شب دیدار | سیمین بهبهانی | محمد میرنقیبی | ساز و گل و پیاله کو |
عروس شب | هدایت الله نیرسینا | محمد میرنقیبی | عروس شب در آسمان |
ترانههای ایرج با آهنگسازی اسفندیار منفردزادهترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه |
---|
نفرین | بامداد جویباری | اسفندیار منفردزاده | نفرین برتو ای دنیا نفرین |
دختر دریا | عبدالله الفت | اسفندیار منفردزاده | چهرهٔ افسونگرت ای ماه |
سپیده دم | عبدالله الفت | اسفندیار منفردزاده | سپیده دم که چلچله |
خطا مکن | عبدالله الفت | اسفندیار منفردزاده | ای دل خون شده چه شد |
خندهٔ می | عبدالله الفت | اسفندیار منفردزاده | شمع و گل و پروانه |
عقد آسمانی | کریم فکور | اسفندیار منفردزاده | ز پس پردهٔ این شب |
نازآفرین | عبدالله الفت | اسفندیار منفردزاده | چشمانت بر دلم آتش بارد |
داد دل | پرویز وکیلی | اسفندیار منفردزاده | تو شمع محفل آرایی |
ترانههای ایرج با آهنگسازی عطاالله خرمترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه |
---|
لاله و گل | بهادر یگانه | عطاالله خرم | آمده گل به صحرا |
محبت بلا بی | رضا شمسا | عطاالله خرم | خداوندا دلم را غم گرفته |
دل غمگین | رضا شمسا | عطاالله خرم | این غم ز جانم چه میخواهد خدا |
آواز قایقران | ؟ | عطاالله خرم | دریا آسوده امشب از خشم باد و باران |
اسب مجار (با راشین) | نوذر پرنگ | عطاالله خرم | یادت میاد اسب مجار |
ترانههای ایرج با آهنگسازی انوشیروان روحانیترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه | دستگاه/مایه |
---|
لبخند دنیا | بهادر یگانه | انوشیروان روحانی | خندان شده دنیا همچو روی گلها | |
خزان نامرادی | بیژن ترقی | انوشیروان روحانی | ای خدای آسمونها | |
تنها شدم | ؟ | انوشیروان روحانی | تنها شدم تنها شدم بیگانه از دنیا شدم | دشتی |
سوز دل | بیژن ترقی | انوشیروان روحانی | چگونه سوز دل کنم ز سینه | همایون |
چلچلهها | ؟ | انوشیروان روحانی | چلچلهها بار دگر ز سفر رسیدن | راست پنجگاه |
ترانههای ایرج با آهنگسازی جعفر پورهاشمیترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه | تنظیم |
---|
بهانه | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | کی میگه عشق و عاشقی دروغه | |
از عشق بپرهیز | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | عاشقم خدا آخر کارم چی میشه | |
الف. ب | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | الف میگم ابروت کمونه ای کمون | |
خلوت دل | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | دیشب با دلم خلوتی داشتم | |
عهد جوونی | جعفر پورهاشمی | جعفر پورهاشمی | عهد جوونی باز یادم افتاد | |
نه از آهن نه از سنگم خدایا | مهدی سهیلی | محلی | به چشمم اشک ماتم حلقه بسته | جعفر پورهاشمی |
راننده بودم | ؟ | مرتضی محجوبی | من از روز ازل راننده بودم | جعفر پورهاشمی |
ترانههای ایرج با آهنگسازی ناصر تبریزیترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه |
---|
دلبر با نمک | رضا شمسا | ناصر تبریزی | دلم می خواد خندهٔ رو لبات شم |
طلیعه جدایی | کریم فکور | ناصر تبریزی | تو آهوی گریزان مرو ز پیشم آسان |
شانه زر | بامداد جویباری | ناصر تبریزی | شانه زر کشیده به روی خرمن مو |
آهوی گریزان | کریم فکور | ناصر تبریزی | ای آهوی گریزان مزن شراره بر جان |
ظالم بلا | رضا شمسا | ناصر تبریزی | ای خوشگله ظالم بلا |
دست تقدیر | بامداد جویباری | ناصر تبریزی | دست تقدیر هرچه خواهد |
دختر قشنگ | رضا شمسا | ناصر تبریزی | دختر قشنگ یار شوخ و شنگ من |
عاشقپیشه | رضا شمسا | ناصر تبریزی | داره باز این روزا دلم عاشق میشه |
منو از دست نده | رضا شمسا | ناصر تبریزی | میرسم وقتی به تو هی گله |
ترانههای ایرج با آهنگسازی حسین واثقیترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه |
---|
آسمان آبی | ؟ | حسین واثقی | بیا از خانه برون که آسمان آبی شده |
هیچ میدونی | مسعود هوشمند | حسین واثقی | دل من از غم تو تو آتیشه |
کوچه به کوچه | محمدعلی شیرازی | حسین واثقی | کوچه به کوچه خونه به خونه |
یار چهارده ساله | رضا شمسا | حسین واثقی | ای یارچهارده ساله قشنگی |
خیلی گله دارم | رضا شمسا | حسین واثقی | من از دست تو خیلی گله دارم |
مهمان | مسعود هوشمند | حسین واثقی | توی سینه دل من باز داره |
شکوه لحظههای آشنایی | زارعی | حسین واثقی | چرا یکدم کنار من نمیمانی |
سلسله مو | ؟ | حسین واثقی | ای سلسله مو ناز نگاه تو بگردم |
دستخوش | ؟ | حسین واثقی | محبت شعله زد تو چشم مستت |
بی تو بهاری ندارم | مسعود هوشمند | حسین واثقی | باز بهار فرق گلا رو شونه زد |
بهار اومد | مسعود هوشمند | حسین واثقی | بهارم تو هستی بیا نگیر بهونه |
برو درو وا کن | رضا شمسا | حسین واثقی | دیگه توی این خونه دلم تنگ اومد |
از تو به یک اشاره | رضا شمسا | حسین واثقی | ای که به دلربایی فتنه شهر مایی |
یک دل و دو دلبر | رضا شمسا | حسین واثقی | یه دل دارم اما دو تا دلبر |
غزال وحشی | رضا شمسا | حسین واثقی | یواشتر آی قد بلنده |
پونهٔ وحشی | رضا شمسا | حسین واثقی | ای پونهٔ وحشی دلم میل تو کرده |
دردی کش میخانه | ؟ | حسین واثقی | دردی کش هر میخانه منم |
عدل خدا | ؟ | حسین واثقی | چه شکوه کنم خدا چه کنم |
گمگشته | رضا شمسا | حسین واثقی | گمگشته ای دارم در شهر شیدایی |
بهار | مسعود هوشمند | حسین واثقی | اومده بهار خبر میده چلچله |
ای آدما | ؟ | حسین واثقی | ای آدما ای آدمای دنیا ای عاشقان |
قفس | ؟ | حسین واثقی | گذشت آن که یه روزی |
شراب نور | ؟ | حسین واثقی | ای که تو از شهر شراب و نوری |
بابا دستخوش ایوالله | ؟ | حسین واثقی | هزارون بارک الله هزار دفعه ماشاالله |
تلافی | رضا شمسا | حسین واثقی | این همه با دل من جنگ چرا |
عجب | ؟ | حسین واثقی | مرا دیدی و نادیده گرفتی |
تو را دعا میکنم | رضا شمسا | حسین واثقی | ای خوبتر از خوبی دنیا |
گل ناز | رضا شمسا | حسین واثقی | ای رفته از آغوش من عشق تو دارم |
زولفاتو حلقه حلقه کن | ؟ | حسین واثقی | زلفاتو حلقه حلقه کن بنداز به روی |
ترانههای ایرج با آهنگسازی حسین صمدیترانه | ترانهسرا | آهنگساز | شروع آغازین شعر ترانه |
---|
زندگی (دشتی) | محمد علی بهمنی | حسین صمدی | زندگی کاشکی به ما آمون میداد |
گلدون بی گل (شور) | ؟ | حسین صمدی | گلدون بی گلو رو طاقچه میزاری واسه چی |
یادم نیست (راست پنجگاه) | محمد علی بهمنی | حسین صمدی | یادم نیست کدوم روز کدوم ابر خورشید و |
عاشق کور (نوا) | مسعود فردمنش | حسین صمدی | اسم من عاشق کوره قلبم از سیاهی دوره |
صبح من | محمد علی بهمنی | حسین صمدی | صبح من از روی تو آغاز شد |
بوسه بازی | محمد علی شیرازی | حسین صمدی | خوش قد و بالای من نازی نازی نازی |
دل شکسته (شور – دشتی) | پدرام | حسین صمدی | دفتری که بسته شد دیگه بازش نکنید |
پرندهٔ اسیر (نوا) | محمد علی بهمنی | حسین صمدی | پرنده ای اسیرم سر زیر پر بگیرم |
ستارههای شب من (شور) | حسین منزوی | حسین صمدی | تو هر جا باشی سحر باهاته |
شکفتن | ؟ | حسین صمدی | دوچشمانت دو خورشید سیاه است |
چی شده چطور شده (شور) | ؟ | حسین صمدی | چی شده چطور شده تازگی اخم میکنی |
مگه میشه (شور) | محمد علی بهمنی | حسین صمدی | گاهی وقتا که دلت می خواد خودت باشی |
تو را دوست دارم | مهرداد | حسین صمدی | من یه پرنده م آرزو دارم تو باغم باشی |
تقدیر | رضا شمسا | حسین صمدی | وقتی تقدیر من و تو دست ما نیست |
گلهها | ؟ | حسین صمدی | آه پی کی من و تو دیگه تموم میشه |
ساغر شکسته | محمد علی شیرازی | حسین صمدی | تو ناز آفرین دلبر من چه ناز آمدی |
تنهایی (سه گاه) | ؟ | حسین صمدی | بیا که بی تو تنهایی به جون خستم افتاده |
عابر | محمد علی بهمنی | حسین صمدی | خستهترین عابر این کوچه منم من |
ستاره (نوا) | حسین منزوی | حسین صمدی | با تو میشه ستارهها رو شماره کرد |
برنامههای اجرا شده
- ۲۱۳ برنامه گلها (برگ سبز – گلهای رنگارنگ – شاخه گل – گلهای تازه)
- برنامههای رادیو ارتش
- ارکستر دانشجویان
- ارکستر محمد بهارلو
- ارکستر ابراهیم خان منصوری
- ارکستر عبدالله جهان پناه
- موسیقی ایرانی اولیه
- موسیقی ایرانی FM
- نوایی از موسیقی ملی
- شاعران قصه میگویند
- شما و رادیو
- بزم شاعران
- اجرای آهنگ در حدود ۱۰۵ فیلم فارسی
- برنامه پنجم تکنوازان در مایه اصفهان با پیانوی پویان آزاده
- برنامه دهم تکنوازان در دستگاه ماهور با پیانوی پویان آزاده
هنرمندان همکار
او در طول سالها فعالیت در زمینه موسیقی با هنرمندانی چون گوگوش، حمیرا، عهدیه، مهستی، هایده، پوران، شهین شبیری، رؤیا، الهه و … همکاریهایی داشتهاست.
نتیجهٔ همکاری او با سالار عقیلی، موزیک ویدیو آوا ایراناست. یکی از جدیدترین همکاریهای او با امیراحسان فدایی در ترانهٔ «صلح و صفا» با ترانهسرایی و آهنگسازی محمدسعید لشکری به حساب میآید.
ایرج با نوازندگان مختلفی همکاری داشته که اسامی برخی از آنها را در زیر مشاهده میشود:
علی تجویدی، همایون خرم، پرویز یاحقی، حبیبالله بدیعی، اسدالله ملک، جواد لشکری؛ بزرگ لشکری؛ منوچهر لشکری؛ شاپور نیاکان، عباس شاپوری؛ ناصر زرآبادی؛ سیاوش زندگانی، مجتبی میرزاده، مسعود حسن خانی، عارف ابراهیم پور، جهانشاه برومند، مهران مهتدی و عباس تجویدی
فرهنگ شریف، جلیل شهناز، لطفالله مجد، فریدون حافظی، شاهپور حاتمی، نصراله زرینپنجه، مهدی تاکستانی و مسعود جمالی
اکبر محسنی، منصور نریمان، محمود رحمانیپور و یوسف کاموسی
سیمین آقارضی و مصطفی مرادبختی
عماد رام
حسین تهرانی، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، محمد اسماعیلی، حسین همدانیان، آبتین اجلالی، محمود فرهمند، حسین هوشنگی و محسن آچاک
حسن کسایی، محمد موسوی و حسن ناهید
رضا ورزنده، منصور صارمی، مجید نجاهی، فضلالله توکل و محمد حیدری
احمد عبادی و نصرتاله ابراهیمی
جواد معروفی و انوشیروان روحانی
کتاب ایرج نابغه آواز ایران
رونمایی و جشن امضای کتاب ایرج نابغه آواز ایران در جمعه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۷، با حضور ایرج خواجهامیری در سرای اهل قلم سالن فرهیختگان نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران برگزار شد. امیر اسماعیل آذر به عنوان مجری و امیر اعلا عدیلی ناشر و یکی از نویسندگان کتاب در این نشست تخصصی به عنوان سخنران حضور داشتند. عدیلی در این جلسه از ملا میرزا و نعمتالله خواجهامیری پدربزرگ و پدر ایرج به عنوان ردیفدانان مکتب اصفهان یاد کرد و گفت این افراد دانش موسیقایی خود را به ایرج انتقال دادهاند. آذر نیز اعتقاد خود را مبنی بر استادی مسلم ایرج خواجهامیری در مکتب اصفهان بدین صورت ادامه داد که خوانندگان موسیقی سنتی مثل استاد شجریان آرزو داشتند روزی مثل ایرج شوند. در پایان این مراسم، از ایرج خواجهامیری درخواست شد برای حاضران در نشست قطعهای را اجرا کند و ایرج آوازی را که به گفتهٔ خود از پدرش آموخته بود، خواند و از کتابش رونمایی کرد.
این کتاب سه فصل دارد. در فصل نخست به بررسی زندگی و کار، همکاری ایرج با استادان موسیقی، توانمندیها، خاطرههای او و همچنین مقالههایی از فعالان و بزرگان موسیقی ایران دربارهٔ ایرج پرداخته شدهاست. فصل دوم این کتاب شامل گفتگوهایی با ایرج، دوستان و نزدیکان ایشان است و در فصل سوم تحلیل آوازها و اجراهای برنامههای رادیویی ایرج و فهرستنگاری از تصنیفها، آوازها و همکاران او آمدهاست. در این کتاب در باب مکتب موسیقی اصفهان، خلاقیت در آثار آوازی و رازهای افسانگی ایرج مقالاتی ارائه شدهاست.
در کنار هر یک تصنیفها و آوازهای ایرج در این کتاب، یک کد QR قرار دارد که خواننده کتاب با اسکن آن توسط گوشی همراه میتواند همزمان با دسترسی به لینکهای آثار در اینترنت آنها را همزمان با خواندن تحلیلشان بشنود. نویسندگان اثر که هر دو از علاقهمندان به صدای ایرج بودهاند معتقدند: «ایرج آوازخوانی است که چنان کارنامه درخشانی از خود بهجا گذاشته که تا سالیان دراز قابل تکرار نخواهد بود. صاحب صدایی که هرگز در تاریخ موسیقی ایران مانندی نخواهد یافت.»
بخش تحلیلهای آوازی این کتاب به طورکلی جنبهٔ آموزشی دارد و خواننده میتواند با خواندن آنها ضمن گوش کردن به آوازها از طریق اسکن QR کدها با گوشی همراه به مضمون اصلی این آثار هنری پی ببرد. این قسمت بخش مهمی از کتاب را از نظر نوآوری تشکیل میدهد و مخاطبین میتوانند سطح دانش خود را از نقطه نظر شناخت ردیفهای مهم آواز اصیل ایرانی ارتقاء ببخشند. در واقع این کتاب آموزشگاه آواز سیار است. یکی از نویسندگان کتاب ایرج نابغه آواز ایران با بیان اینکه این کتاب زیر نظر استاد ایرج نگاشته شده، اضافه کرد: «جزء به جزء مراحل نگاشتن کتاب با تأیید استاد ایرج بوده و حتی او یک دستخط نیز برای کتاب برایمان ارسال کرد که در صفحه نخست کتاب به چاپ رسیدهاست.»
بدون دیدگاه