متولدین ۱۴ ژوئن سینما ، تئاتر و موسیقی؛ احمد ظاهر

زندگی‌نامه

احمد ظاهر در ۲۴ جوزا (خرداد) ۱۳۲۵ در شهر کابل زاده شد. احمد ظاهر آوازخوانی را از مکتب آغاز کرد و نخستین آهنگش با این شعر ضیا قاری‌زاده ای بلبل شوریده شو از تو فغان از من را در دبیرستان، لیسه حبیبیه خواند و لقب بلبل حبیبیه را به دست آورد. وی پس از نشان دادن استعداد در موسیقی در رادیو افغانستان برنامه‌هایی اجرا کرد.

احمد ظاهر پس از گذراندن دوره دانشسرا (دارالمعلمین) راهی هندوستان شد تا در رشتهٔ آموزش و پرورش مدرک کارشناسی ارشد بگیرد. شاید او نخستین کسی بود که آلات موسیقی غربی را با موسیقی شرقی وفق داد و سازهای آکاردئون، ارگن و ترومپت و غیره را به موسیقی افغانستان هدیه آورد. آوازه او از طریق موسیقی از شهرت پدرش که صدراعظم وقت افغانستان بود بالاتر رفت. پدر احمد ظاهر از پشتون‌های استان لغمان و مادرش از فارسی زبانان شهر کابل بود او با انتخاب اشعار از سه کشور فارسی‌زبان در پی وحدت زبان این سه کشور بود.

او در سال ۱۳۵۱ خورشیدی، لقب بهترین آوازخوان سال افغانستان را به دست آورد و بسیاری از مردم افغانستان او را بهترین خوانندهٔ تاریخ این کشور می‌دانند.

احمد ظاهر سه بار ازدواج کرد و از این سه ازدواج دو فرزند دارد، یکی «شبنم» و دیگر «احمدرشاد» که هر دو خارج از کشور در آمریکا زندگی می‌کنند.

احمد ظاهر به خاطر درگیری‌های خانوادگی راهی زندان شد و در این هنگام بود که مادرش درگذشت. روایتی وجود دارد که وی پس از رهایی از زندان، در عروسی دختر زمامدار وقت حفیظ الله امین بنابر اصرار دخترش، شرکت کرد و آواز خواند. بسیاری بر این عقیده‌اند که این واقعه باعث شد تا حفیظ‌الله امین به فکر قتل وی گردد و از همین روی، قتل احمد ظاهر را که در سالنگ صورت گرفت، نیز به امین نسبت می‌دهند. پیکر او ابتدا در مسجد حاجی مجید در سردخانه نگهداری و سپس در گورستان شهدای صالحین به خاک سپرده شد.

احمدظاهر در ۱۴ جون ۱۹۷۹ در شاهراه سالنگ در شمال کابل به طرز مرموزی در یک حادثه رانندگی درگذشت. فخریه ظاهر همسرش به واشینگتن پست گفت کسانی که جسد او را دیدند زخم گلوله را دیدند “او را کشتند “همه این را می‌دانستند خیلی واضح بود اما هیچ‌کس نمی‌توانست صحبت کند یا سؤالی بپرسد.” فخریه ظاهر می‌گوید در آن زمان هشت‌ماهه باردار بوده‌است.

برخورد طالبان

یکی از نخستین کارهای طالبان پس از تسلط بر کابل، منفجر کردن قبر احمد ظاهر بود.

در فرهنگ عامه

احمد ظاهر نماینده موسیقی کلاسیک افغانستان شمرده می‌شود که آهنگ‌هایی با مفهوم و جاندار برای شنوندگان عرضه داشت. احمد ظاهر بیشتر کوشش می‌کرد تا از بهترین، زیباترین و معتبرترین اشعار در آهنگ‌های خود استفاده کند و از همین روی، علاقه او به مولانا جلال الدین بلخی، حافظ، سعدی، بیدل، سیمین بهبهانی، رهی معیری، خلیل‌الله خلیلی، ابوالقاسم لاهوتی، فروغ فرخزاد و غیره شعرای زبر دست زبان فارسی بوده‌است. احمد ظاهر به زبان‌های فارسی، هندی، روسی، پشتو و انگلیسی آواز خوانده‌است.

آهنگ‌های خدا بود یارت، مادر من، از پیش من برو که دل آزارم، برایم گریه کن امشب، عجب صبری خدا دارد»از جمله آهنگ‌های مشهوری است که افغانها با خود زمزمه می‌کنند.

احمد ظاهر هم عصر شهرت و آوازه گوگوش در ایران بود و عده‌ای این دو را رقیب سالم می‌دانستند. از احمد ظاهر آهنگ‌های زیادی به یادگار مانده‌است که در ۳۳ آلبوم رسمی تدوین گردیده و به شکل صوتی در بازار عرضه گردیده‌است. از احمد ظاهر فقط دو آهنگ تصویری ثبت شده‌است و سایر آهنگ‌های تصویری وی مقتبس از همین دو آهنگ یا هم عکس‌های وی اند. شعر آهنگ «اُ بانو بانو جانا» که در میان افغانها مشهور است را «شاه ولی ولی» مشهور به ترانه ساز یکی از تصنیف نویسان شهیر افغانستان برای دختر کوچک خود بنام «فیروزه» سروده‌است.

احمد ظاهر نه تنها در افغانستان، که بلکه در سه کشور تاجیکستان، ایران و پاکستان نیز علاقه‌مندان بی‌شمار خود را دارد. این علاقه در تاجیکستان به شکل بسیار بالایی وجود دارد و آهنگ‌های وی هنوز هم از بهترین‌ها به‌شمار می‌رود.

احمد ظاهر نام کهنه‌ای در افغانستان نیست و آهنگ‌های وی هنوز هم علاقه‌مندان بی شمار خود را دارد، طوری که بیشترین مخاطبان رادیوها آهنگ‌هایی از احمد ظاهر درخواست می‌دهند و این باعث شده‌است تا به منظور فرصت دادن به سایر خوانندگان، مجریان برنامه‌های موسیقی آهنگ‌های احمد ظاهر را در برنامه‌های بهترین موسیقی به رقابت نگذارند، زیرا می‌دانند در صورت وجود آهنگ احمد ظاهر، وی برنده بلا منازع خواهد بود.

سالانه از سالروز کشته شدن احمد ظاهر در افغانستان و تاجیکستان تجلیل به عمل می‌آید. در افغانستان رسم بر این است که در سالگرد وی، رادیوها و تلویزیون‌ها برنامه‌هایی را در مورد وی پخش می‌کنند و آهنگ‌های احمد ظاهر را به نشر می‌سپارند.

آلبوم‌ها

آلبوم‌های موسیقی افغان

• دِلَکم (۱۹۷۳)
• بهار (۱۹۷۳)
• شبهای ظلمان (۱۹۷۴)
• مادر (۱۹۷۴)
• آواره (۱۹۷۵)
• غلامی قمر (۱۹۷۵)
• سلطان قلبم (۱۹۷۶)
• از غمت هی نازنین (۱۹۷۶)
• گل بادان (۱۹۷۱)
• یار بی وفا (۱۹۷۷)
• لیلی (۱۹۷۷)
• احمد ظاهر و ژیلا (۱۹۷۸)
• آهنگ زندگی (۱۹۷۸)
• شب هجران (۱۹۷۹) (انتشار پس از مرگ)

آلبوم‌های موسیقی آریانا

• درد دل (۱۹۷۲)
• موسوم گل (۱۹۷۷)

آلبوم‌های مرکز موسیقی

• عاشق رویت من (۱۹۷۳)
• نیش گژدم (۱۹۷۶)
• لیلی جان (۱۹۷۷)
• احمد ظاهر با ستاره‌ها (۱۹۷۷)
• تو به امانی (۱۹۷۸)