درگذشتگان ۳۱ اردیبهشت سینما ، تئاتر و موسیقی؛ مصطفی عبداللهی

به گزارش باکس افیس ایران: مصطفی عبداللهی (زاده ۱ فروردین ۱۳۳۴ بروجرد – درگذشت ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ تهران) بازیگر و کارگردان تئاتر، تلویزیون، سینما و رادیو و مدرس تئاتر بود.

عمده شهرت او به علت کارگردانی و بازیگری تئاتر بوده‌است. وی در سال ۱۳۵۸ با کسب رتبه دوم آزمون سراسری وارد دانشکده هنرهای دراماتیک تهران گردید و در رشته بازیگری و کارگردانی نمایش فارغ‌التحصیل شد.

عبداللهی از سال ۱۳۴۹ با تأسیس گروه تئاتر کوچه در بروجرد وارد حوزه بازیگری و کارگردانی تئاتر شد و طی ۴۶ سال آثار زیادی را در مقام کارگردان به روی صحنه برد و همچنین در تئاترها، تله تئاتر و سریال‌های زیادی به عنوان بازیگر ایفای نقش کرد.

از عمده فعالیت‌های عبداللهی می‌توان به کارگردانی و بازیگری ۶۲ نمایش، کارگردانی چندین تله تئاتر و فیلم کوتاه، کارگردانی و بازی در بیش از ۵۰۰ نمایش رادیویی و بازی در فیلم و سریال‌های مشهوری همچون پهلوانان نمی‌میرند، مدار صفر درجه و روشن تر از خاموشی اشاره کرد. وی جوایز متعددی را در زمینه فعالیت‌های هنری دریافت نموده‌است.

زندگی‌نامه

او در سال ۱۳۳۴ در شهر بروجرد به دنیا آمد و دوران کودکی و نوجوانی خود را در زادگاهش سپری کرد. عبداللهی در سال ۱۳۴۹ گروه تئاتر کوچه را در زادگاهش پایه‌ریزی نمود. تئاتر کوچه اولین گروه تئاتر علمی و مدون در بروجرد بحساب می‌آید که با اجرای نمایش زارع شیکاگو نوشته مارک تواین و کارگردانی عبداللهی فعالیت خود را آغاز کرد. وی در خصوص سال‌های ابتدائی فعالیت‌هایش می‌گوید: «ما با خواندن کتاب فن تئاتر مرحوم عبدالحسین نوشین متوجه شدیم تئاتر متفاوت از آن چیزی است که قبلا می‌شناختیم.

چیزی که تا آن زمان به عنوان تئاتر در شهر ما اجرا می‌شد آتراکسیون بود و نمایش‌های تیپ ارباب رعیتی که در مجالس رسمی رواج داشت. به تازگی نمایش «زارع شیکاگو» نوشته مارک تواین را اجرا کرده بودیم که آقای مرزبان برای هواخوری به شهر ما آمدند که آب و هوای خوبی داشت و پاریس کوچولو لقب گرفته بود. ایشان گفتند در خرم‌آباد اداره فرهنگ و هنری وجود دارد و از نمایش‌ها حمایت می‌کند. چیزی که اصلا باور نداشتیم و فکرش را هم نمی‌کردیم. در نهایت هم برای اجرای نمایش «لانه شغال» اولین قرارداد با گروه امضا شد که بابت آن شش هزار تومان دریافت کردیم.»

فعالیت گروه تئاتر کوچه در زادگاه وی تا سال ۱۳۵۸ و اجرای ۱۷ نمایش دیگر از جمله آی با کلاه، آی بی کلاه، چشم در برابر چشم، سی زوئه بانسی مرده‌است و ضیافت ادامه یافت. همچنین عبداللهی در این مدت دفتر سینمای جوان را در بروجرد ایجاد و ۷ عنوان فیلم کوتاه را کارگردانی نمود. برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه نمایشنامه نویسی، بازیگری، کارگردانی و گریم منجر به ارتقای تئاتر در بروجرد و پرورش نیروی نمایشی زادگاهش گردید.

با ورود به دانشکده هنرهای دراماتیک، وی برای خوانش نقشی فرعی در نمایش دشمنان به نویسندگی ماکسیم گورکی و کارگردانی رکن الدین خسروی مورد نظر استاد خسروی قرار گرفت. در طی تمرینات گروه نمایشی، استعداد و تلاش عبداللهی باعث شد تا خسروی نقش زاخارف که یکی از نقش‌های اصلی نمایش بود را بر عهده وی گذارد. این نمایش با وقوع انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها و شرایط وقت کشور امکان اجرا نیافت. با وقوع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها عبداللهی به استان کرمان رفت تا در بازسازی شهرستان زلزله زده گلبافت مشارکت کند. پس از بازگشایی دانشگاه‌ها به کارگردانی مجید بهشتی نمایش سی زوئه بانسی مرده‌است را به عنوان پروژه فارغ‌التحصیلی مجید بهشتی بازی نمود. بازی عبداللهی بسیار مورد توجه حمید سمندریان و دکتر قطب الدین صادقی قرار گرفت.

عبداللهی از اولین نفراتی بود که به گروه هنر تحت نظر قطب الدین صادقی دعوت شد و به ایفای نقش پرداخت. وی در بیش از ۲۵ نمایش به عنوان بازیگر و کارگردان با گروه هنر همکاری نمود. در دهه ۷۰ شمسی زوج مصطفی عبداللهی و میکاییل شهرستانی در نمایش‌های گروه هنر به کارگردانی دکتر قطب الدین صادقی در تئاتر ایران بسیار مطرح و زبانزد شده بود. از آن نمایش‌ها می‌توان به آرش، هفت قبیله گمشده و بهرام چوبینه اشاره نمود. در عرصه تئاتر عبداللهی همچنین به عنوان بازیگر در آثاری به کارگردانی دکتر محمود عزیزی، هادی مرزبان و اکبر زنجانپور به روی صحنه رفته‌است. وی ایفاگر نقش پدی در نمایش گوریل پشمالو به کارگردانی اکبر زنجانپور بود و بازیگر نقش‌های اصلی نمایش‌های باغ شبنما (نوشته اکبر رادی) و خاطرات هنرپیشه نقش دوم (نوشته بهرام بیضایی) به کارگردانی هادی مرزبان بود. وی همچنین در بیش از ۵۰۰ نمایش رادیویی به صدا پیشگی پرداخته‌است. از این نمایش‌ها می‌توان به هملت، مکبث و پلکان اشاره کرد.

بسیاری عبداللهی را به خاطر ایفای نقش پهلوان ارسلان در سریال تاریخی پهلوانان نمی‌میرند تولید ۱۳۷۶ به کارگردانی حسن فتحی می‌شناسند. شروع فعالیت تلویزیونی وی از سال ۱۳۶۵ و بازی در مجموعه تلویزیونی اغر بخیر به کارگردانی مجید بهشتی بازمی‌گردد. مصطفی عبداللهی همچنین سابقه بازی در فیلم‌های تلویزیونی بی سلاح، ستاره خاموش، شاهد عینی و وجدان آشفته را دارد. بازی در فیلم‌های زندگی با حضور یک دیوار، مه بانو و بی گدار از تجربه‌های سینمایی وی می‌باشند. عبداللهی سابقه بازی در چندین تله تئاتر و کارگردانی نمایش تلویزیونی تابلو تاریخی را نیز در کارنامه دارد.

مصطفی عبداللهی با رویکرد انتقادی خود سعی در شناساندن نویسندگان صاحب دیدگاه غربی به جامعه ایرانی داشت. وی با اجرای نمایش جنگ در طبقه سوم اقدام به معرفی پاول کوهوت نویسنده چپ‌گرای اهل چک به هنر دوستان ایرانی نمود. در سال ۱۳۹۰ عبداللهی نمایش حکم نوشته نیکلای اردمان را به روی صحنه آورد. این نخستین بار بود که اثری از این نویسنده روس در ایران اجرا می‌شد. بعد از اجرای نمایش مرگ تصادفی یک آنارشیست نوشته داریو فو در تئاترشهر تهران، گروه تئاتر کوچه به سرپرستی وی به عنوان گروه برتر در بخش گروه‌های نمایشی اردیبهشت تئاتر ایران در سال ۱۳۹۳ معرفی شد.

مصطفی عبداللهی که آخرین نمایش خود، در اعماق را روی صحنه سالن اصلی تئاتر شهر به روی صحنه داشت، در روز پنجشنبه ۳۱ اردیبهشت ۹۴ در حالی که بیش از ۱۴ سال با بیماری سرطان مبارزه می‌کرد، در ساعت ۸:۱۵ دقیقه صبح در بیمارستان پارسیان تهران چشم از جهان فروبست. مزار او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا تهران می‌باشد. نمایش در اعماق که یک متن انتقادی نوشته ماکسیم گورکی نویسنده شهیر روس است، تا پایان خرداد ماه ۱۳۹۴هر شب به یاد او ساعت ۷ شب در سالن اصلی تئاتر شهر به روی صحنه رفت. هادی مرزبان دربارهٔ علت ماندگاری مصطفی عبداللهی در تئاتر ایران بیان می‌کند: “دلیل این بود که مصطفی می‌دانست چرا تئاتر کار می‌کند. اگر به گذشته هنری او توجه کنیم نشان می‌دهد هیچ نمایشی را بی‌خود یا برای خوش خدمتی کار نکرده و پشت هر کاری ذهنیت و حرفی داشته‌است.”

در طول ۴۶ سال فعالیت هنری، عبداللهی جوایز متعددی را در مناسبت‌های مختلف دریافت نمود. از آن جمله اند: دریافت لوح و جایزه سال‌ها تلاش و پایداری در عرصه فرهنگ و هنر از احمد مسجدجامعی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد، تندیس برگزیده ویژه بازیگری از ششمین جشن بازیگر در روز جهانی تئاتر، دریافت لوح سپاس سه دهه فعالیت تئاتری از بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر، برترین بازیگرمرد در نخستین جشنواره مونولوگ گویی مرکز هنرهای نمایشی رادیو و دریافت دیپلم افتخار بهترین بازیگر از بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر.

کتاب “سلوک در کوچه؛ زندگی و کار مصطفی عبداللهی” توسط انتشارات سفیر اردهال در سال ۱۳۹۵ چاپ و روانه بازار گردید.

آثار

جوایز