متولدین ۱۸ آذر سینما ، تئاتر و موسیقی؛ مسعود جعفری‌جوزانی

به گزارش باکس افیس ایران: مسعود جعفری‌جوزانی (زادهٔ ۱۸ آذر ۱۳۲۷ در ملایر) کارگردان ، نویسنده و فیلمساز ایرانی است که مدرک کارشناسی ارشد فیلم‌سازی خود را از دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو گرفته‌است. او در آغاز فعالیت سینمایی خود با کارگردانی فیلم کوتاه توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم‌کوتاه جشنواره فیلم فجر را کسب کند. از مهم‌ترین آثارش می‌توان به کارگردانی و نویسندگی سریال در چشم باد اشاره کرد.

مسعود جعفری جوزانی، چهره ماندگار سینمای ایران، از پیشتازان سینمای پس از انقلاب است که با ساخت اولین فیلم سینمایی خود با نام جاده‌های سرد سینمای بعد از انقلاب ایران را به جشنواره‌های جهانی معرفی نمود. او در سال‌های ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ با حضور در بیش از ۱۹ جشنواره جهانی از جمله جشنواره بین‌المللی فیلم برلین آلمان، جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل کانادا، جشنواره بین‌المللی فیلم هاوایی آمریکا و جشنواره بین‌المللی فیلم هنگ کنگ، به عنوان پل ارتباطی سینمای شرق و غرب شناخته شد.

از دیگر فعالیت‌های مسعود جعفری جوزانی می‌توان به تدریس در رشته سینما و گرافیک در آمریکا (با مجوز تدریس مادام‌العمر)، تدریس در دانشگاه‌های ایران و همچنین مدیریت مؤسسه سینمایی جوزان فیلم اشاره کرد.

گفتنی است وی پدر سحر جعفری جوزانی، بازیگر سینما و تلویزیون است.

آثار

مستند به سوی آزادی

به سوی آزادی اثر مسعود جعفری جوزانی، نخستین مستند سیاسی تاریخ سینمای مستند ایران به‌شمار می‌رود که در سالگرد انقلاب در ۲۱ بهمن ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد.

فیلم کوتاه با من حرف بزن

مسعود جعفری جوزانی در سازمان صدا و سیما با راه‌اندازی بخش انیمیشن، چند فیلم انیمیشن ساخته و سپس برای نخستین بار با ساخت فیلم کوتاه با من حرف بزن در سال ۱۳۶۲ به تهیه‌کنندگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم‌کوتاه سومین دوره جشنواره فیلم فجر را از آن خود کند.

فیلم سینمایی جاده‌های سرد

مسعود جعفری‌جوزانی نخستین فیلم بلند سینمایی‌اش را با نام جاده‌های سرد در سال ۱۳۶۳ در فضای زادگاه خویش تولید کرد. این فیلم یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های دهه اول انقلاب بود که هم در ساختار بصری و هم در مضمون فیلم ارزشمندی به‌حساب می‌آید. تنها عضو حرفه‌ای و شناخته‌شدهٔ این فیلم علی نصیریان بود که ساخت این فیلم زمینه‌ساز ورود حمید جبلی، تورج منصوری، محمود کلاری، علیرضا رئیسیان و شاپور پورامین به سینمای حرفه‌ای شد.

فیلم سینمایی شیرسنگی

شیرسنگی محصول سال ۱۳۶۵ پروژه بلندپروازانه‌ای با فیلم‌نامهٔ قوی است که نمادی از تقابل سنت و مدرنیته به حساب می‌آید. حضور انگلیسی‌ها به واسطه بهره‌برداری از نفت که قتل یکی از آن‌ها تقابلی تا سرحد مرگ بین دو بزرگ ایل بختیاری ایجاد می‌کند با نقش‌آفرینی عزت‌الله انتظامی و علی نصیریان در نهایت تبدیل به مهم‌ترین و ماندگارترین فیلم کارنامه جوزانی می‌شود و در پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز در میان فیلم‌های شاخص سینمای ایران به چشم آمده و جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را دریافت می‌کند. همچنین در جشنواره‌های خارجی از جمله یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل کانادا در بخش «سینمای امروز و فردا» شرکت کرده و مورد تقدیر قرار گرفت.

فیلم سینمایی در مسیر تندباد

اثر بعدی او در مسیر تندباد محصول سال ۱۳۶۷ است که تولیدی عظیم‌تر از شیر سنگی داشت؛ باز هم در قالب داستانی پرکشش، روایتی از حضور بیگانگان در ایران، هم‌زمان با جنگ جهانی دوم را به تصویر می‌کشد.

فیلم سینمایی بلوغ

پس از تحولات فرهنگی میانه دهه هفتاد، مسعود جعفری‌جوزانی با ساخت فیلم بلوغ در سال ۱۳۷۷ به مسائل جوانان می‌پردازد و در هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نیز جوایزی را دریافت می‌کند.

سریال تلویزیونی در چشم باد

او بخش عمده‌ای از دهه ۸۰ را به نوشتن و کارگردانی سریال عظیم در چشم باد می‌گذراند. در چشم باد در ۴۴ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای در زمره سریال‌های الف ویژه برای پخش از شبکه اول سیما بود که روایتی دیدنی از سه برهه تاریخ معاصر ایران از قیام کوچک جنگلی تا جنگ ایران و عراق را روایت می‌کند. فیلمنامه این سریال توسط خود مسعود جعفری جوزانی در مدت دو سال نوشته شده‌است.

سریال تاریخی در چشم باد، وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ را روایت می‌کند: پایان دوره قاجار و دوره پهلوی، جنگ جهانی دوم و یک دوره زمانی خاص بعد از انقلاب که دوره فتح خرمشهر است. ساخت این سریال یکی از بزرگترین پروژه‌های سریال‌سازی در تلویزیون است که برای ساخت آن ۴۸۰ لوکیشن استفاده و به بیش از ۱۰ شهرستان و استان دیگر سفر شده‌است.

فیلم سینمایی ایران برگر

فیلم سینمایی ایران برگر محصول سال ۱۳۹۳ تنها فیلم کمدی جوزانی، به مدد فضایی بومی و فولکلور و فیلم‌نامه‌ای با طنز موقعیت، فیلم پرفروش، مفرح و آبرومندی از کار درآمد، تیتراژ پایانی ایران برگر، با صدای استاد شهرام ناظری و آهنگسازی ارشک رفیعی بر روی شعری از سیاوش کسرایی بسیار مورد توجه تماشاگران این فیلم قرار گرفت.

فیلم سینمایی پشت دیوار سکوت

فیلم دیگر او پشت دیوار سکوت محصول سال ۱۳۹۵ است که به معضل اجتماعی ایدز اشاره دارد و با همکاری سازمان‌های مردم نهاد ایران ساخته شده‌است. این فیلم به صورت رسمی از طرف شصت و یکمین کنفرانس جهانی زن CSW دعوت شد و قرار بود در روز ۳۰ اسفند ماه سال ۱۳۹۵ با حضور تعدادی از عوامل اصلی آن در گردهمایی «سازمان‌های مردم نهاد» NGOها و نهادهای مردم‌محور جهانی در حمایت از مادران و کودکان مبتلا به ویروس «اچ آی وی/ ایدز» در مقر اصلی سازمان ملل متحد در شهر نیویورک در کشور آمریکا به نمایش دربیاید که به دلیل تبعیض و رفتار نژادپرستانه و تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و عدم ارائه ویزا به عوامل سریال، عوامل این اثر سینمایی از نمایش این فیلم در مقر اصلی سازمان ملل متحد در آمریکا انصراف دادند.

فیلم سینمایی بهشت تبهکاران

وی در سال ۱۳۹۹ ساخت فیلم سینمایی بهشت تبهکاران را آغاز کرد که طی آن به وقایع ملی شدن صنعت نفت نیز پرداخته می‌شود.

پروژه‌های ناتمام

مسعود جعفری جوزانی که همچنان سری پر سودا از ایده‌ها و شخصیت‌های بزرگ ایرانی دارد، متأسفانه سه فیلم‌نامه برجسته‌اش به نام‌های «یعقوب لیث»، «پوریای ولی» و «کوروش کبیر»، با وجود این‌که مراحل اولیه تولید را طی کرده‌اند، به دلایل مختلفی، به سرانجام نرسیده‌اند.

سریال خواجه نصیرالدین طوسی

مسعود جعفری جوزانی قصد داشت پس از سریال در چشم باد به سفارش سیمافیلم کارگردانی سریالی دربارهٔ زندگی خواجه نصیر الدین طوسی را بر عهده بگیرد که فیلم‌نامه این اثر مجالی برای ساخت نمی‌یابد.

فیلم سینمایی باسکرویل

فیلمنامهٔ باسکرویل داستان هوارد باسکرویل، دانشجوی فارغ‌التحصیل دانشگاه پرینستون است که در سال ۱۲۸۴ برای تدریس به ایران سفر می‌کند. سفر او همزمان با آغاز انقلاب مشروطه در ایران می‌شود و باسکرویل آگاهانه برای شکستن محاصره تبریز توسط قوای محمدعلی شاه تلاش می‌کند. مسعود جعفری جوزانی فیلمنامهٔ باسکرویل را در سال ۱۳۷۳ نوشت که امتیاز آن توسط حوزهٔ هنری خریداری شد. سپس در سال ۱۳۷۶ مسعود جعفری جوزانی و شهریار روحانی امتیاز فیلمنامهٔ باسکرویل را از حوزهٔ هنری بازخرید کردند و نشر ابتکار این فیلمنامهٔ را در سال ۱۳۸۷ در قالب کتاب منتشر کرد.

مسعود جعفری جوزانی در سال‌ها بعد با کمپانی‌های فیلمسازی آمریکایی و یک شرکت کانادایی قراردادی برای ساخت فیلم سینمایی باسکرویل در ایران بست اما هر کدام به دلایلی به نتیجه نرسید به جز آخرین قراردادی که با انجمن در جستجوی زمینه مشترک بسته شد که حتی برای ساخت فیلم نیز مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شد و طبق گزارش روزنامه فیگارو تهیه‌کننده آمریکایی تصمیم داشت از برد پیت در نقش هوارد باسکرویل استفاده کند اما به دلایلی این فیلم ساخته نشد. سرانجام امتیاز فیلمنامهٔ باسکرویل به نام مسعود جعفری جوزانی و محمدمهدی دادگو در آمریکا و کانادا در کانون فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران ثبت شد.

در سال ۱۳۸۳ یک کارگردان ایرانی مقیم آمریکا در یک وبسایت اعلام کرد که قرار است برای ساخت باسکرویل به ترکیه سفر کند. جعفری‌جوزانی پس از اطلاع از این خبر، واکنش رسانه‌ای نشان داد و اعلام کرد به عنوان سرقت آثار هنری در ایران و آمریکا اقامه دعوی می‌کند.

مسعود جعفری جوزانی که تلاش کرد با مشارکت مالی طرف‌های ایرانی و آمریکایی فیلم باسکرویل را بسازد اما به نتیجه نرسید، در سال ۱۳۸۸ پس از اتمام تولید سریال در چشم باد که بخشی از آن در لس آنجلس فیلم‌برداری شد، اعلام کرد پروژه سینمایی باسکرویل را که قرار بود یک سوم آن در آمریکا فیلمبرداری شود، ادامه دهد.

فیلم سینمایی پوریای ولی

مسعود جعفری جوزانی فیلمنامه پوریای ولی را برای ساخت یک مجموعه تلوزیونی در پنج فصل با ۵۲ قسمت پنجاه دقیقه‌ای نوشت اما با اینکه قرارداد ساخت این مجموعه تلویزیونی با سیمای جمهوری اسلامی منعقد شد، به علت تغییر مدیریت سازمان این مجموعه تلوزیونی ساخته نشد. در نهایت نشر آناپنا در سال ۱۳۹۶ در قالب کتاب منتشر کرد.

فتح‌الله جعفری جوزانی و دکتر عبدالکریم یونسی، پژوهشگران این فیلمنامه از بیش از ۳۰ کتاب از جمله جامع التواریخ خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، تاریخ جوینی و تاریخ ایران کمبریج استفاده کرده‌اند.

داستان زندگی محمود خوارزمی پهلوان، شاعر و عارف قرن هشتم میلادی، مشهور به پوریای ولی از سال ۵۹۷ خورشیدی، آغاز می‌شود که کشور ایران مورد هجوم مغولان قرار گرفت. به فرمان حاکمان مغول در فاصله بین سال‌های ۶۴۸ تا ۶۶۱ هجری قمری صنعتکاران، برده شمرده می‌شدند و مجبور بودند تجهیزات لشکریان مغول را تهیه کنند. رعایای روستایی نیز که قادر به پرداخت اخراجات و مالیات نبودند، خود و خانواده‌شان به بردگی فروخته می‌شدند. در چنین دورانی پوریای ولی با تأسیس زورخانه موفق می‌شود آزادی‌خواهان را گردآورده و اقدام به آزادی ایران زمین کند.

از شخصیت‌های دیگر تاریخی این فیلم‌نامه، می‌توان به شیخ الرئیس سعدی، عبید زاکانی، خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی و پهلوان فیله همدانی اشاره کرد.

فیلم سینمایی کوروش کبیر

مسعود جعفری جوزانی فیلمنامهٔ کوروش کبیر را در سبک فیلم‌نامه اقتباسی بر اساس داستان زندگی کوروش بزرگ با پژوهشگری فتح‌اله جعفری جوزانی و عبدالکریم یونسی نوشت. در دفتر اول فیلم‌نامه به دوران تولد تا نوجوانی و در دفتر دوم آن به دوران جوانی تا مرگ این شاهنشاه انسان‌دوست پرداخته شد.

شخصیت کوروش از نظر جایگاه تاریخی و ملی اهمیت بسیاری دارد اما قدرت‌های بزرگ بی‌تاریخ و بدون فرهنگ درصدد نفی جایگاه ایران در جهان هستند، از این رو ساخت پروژهٔ کوروش کبیر در دستور کار قرار گرفت. علی معلم یکی از تهیه‌کنندگان این پروژهٔ، مسعود جعفری جوزانی را به عنوان کارگردان معرفی کرد. پس از درگذشت علی معلم سناریو به سرمایه‌گذاران واگذار شد که تا پیش از آن هزینه‌های پروژهٔ با سرمایه شخصی مسعود جعفری جوزانی انجام می‌شد. پس از عقد قرارداد با سرمایه‌گذاران خارجی پروژه آغاز شد ولی متأسفانه با پدید آمدن مشکلاتی بر سر راه‌شان پروژه متوقف شد.

پیش از توقیف پروژه در مراسم رونمایی از چاپ دوم فیلمنامه از کارهای انجام شده فاز صفر پروژه از جمله وب‌سایت فیلم سینمایی «کوروش کبیر» و تصاویری از «آرت بوک» که بر مبنای فیلمنامه، تحقیقات، مستندات و نقطه نظرات شخص کارگردان تهیه شده، به نمایش درآمد. آرت بوک پروژه توسط طراحان ایرانی با سابقه کار در پروژه‌های بین‌المللی زیر نظر مسعود جعفری جوزانی طراحی شد تا شاهکاری لایق نام کوروش بزرگ بیافرینند. این کتاب تا پایان پروژه، نزد عوامل مربوط به این پروژه باقی می‌ماند و پس از اکران، منتشر خواهد شد.

سریال یعقوب لیث

در سال ۱۳۹۸ قرارداد تحقیق و نگارش فیلمنامه پروژه یعقوب لیث در حوزه تاریخ و تمدن ایرانی بین بنیاد سینمایی فارابی و مسعود جعفری جوزانی منعقد شد. فیلمنامه یعقوب لیث دربارهٔ بنیانگذار دودمان صفاریان در سیستان و روایتگر فتوت، ساده‌زیستی و نقش این اسطوره تاریخی در اتحاد ایرانیان است. یعقوب لیث صفاری، رویگرزاده و عیار جوانی بود که متأثر از قصه‌های رستم، به یاری فقرا و مظلومان شتافت و با دسته کوچک عیارانش که به خاطر سخاوت و فتوت او، دورش جمع شده بودند، در نظر اهل سیستان، به یک پهلوان افسانه‌ای بدل شد. این فیلم‌نامه به‌صورت سریال شبکه نمایش خانگی پخش خواهد شد.

به گفته مسعود جعفری جوزانی:

متأسفانه بچه‌های ما رابین هود را بیشتر از یعقوب لیث صفاری می‌شناسند در حالی‌که او از جمله شخصیت‌های تاریخی پایه‌گذار جریان عیاری و فتوت در ایران است که به جوانان نشان می‌دهند چگونه امکان زندگی بهتر وجود دارد.

کارنامه هنری

مستند

سال	عنوان	سِمَت
		کارگردان	نویسنده	تهیه‌کننده
۱۳۵۷	به سوی آزادی
۱۳۹۹	چرخ‌ها و پاهای دونده	مهدی حاجی یوسف

سریال تلویزیونی

سال	عنوان	سِمَت
		کارگردان	نویسنده	تهیه‌کننده
۱۳۸۷–۱۳۸۲	در چشم باد

فیلم‌های کوتاه

فیلم‌های سینمایی

سال	عنوان	سِمَت
		کارگردان	نویسنده	تهیه‌کننده
۱۳۶۴	جاده‌های سرد		سیامک تقی‌پور
۱۳۶۵	شیر سنگی
۱۳۶۷	در مسیر تندباد			شرکت پخشیران
۱۳۷۱	یک مرد یک خرس
۱۳۷۳	دل و دشنه
۱۳۷۷	بلوغ
۱۳۹۳	ایران برگر			فتح‌الله جعفری جوزانی
۱۳۹۵	پشت دیوار سکوت			فتح‌الله جعفری جوزانی محمد خزاعی

همکاری در فیلم‌های دیگران

نوشته‌ها

گونه

سابقه تدریس

تدریس در ایران (۱۳۶۴–۱۳۸۰)

• دانشکده هنر دانشگاه تهران
• دانشکده صدا و سیما
• مدرسه فیلمسازی باغ فردوس

جوایز جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی

جوایز و افتخارات دیگر

• بزرگداشت «مسعود جعفری جوزانی» در بیست و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر (۱۳۸۶)
• منتخب هشتمین همایش چهره‌های ماندگار ایران (۱۳۸۹)
• تقدیر رئیس‌جمهور از «مسعود جعفری جوزانی» در مراسم رونمایی از مجموعه پنج جلدی اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم (۱۳۹۰)
• بزرگداشت «مسعود جعفری جوزانی» در نخستین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کیش (۱۳۹۰)
• تقدیر آکادمی پزشکان ایرانی ـ آمریکایی به پاس دستاوردهای متعدد هنری و فرهنگی (۱۳۹۴)
• دریافت نشان درجه یک کارگردانی و دکترای رشته کارگردانی سینما (۱۳۹۴)
• سفیر آب (۱۳۹۴)
• سفیر هنر ایران در جشنواره بین‌المللی هنر دهلی در هندوستان (۱۳۹۶)
• تجلیل از مسعود جعفری جوزانی در نخستین همایش توسعه پایدار شهرستان ملایر در تهران (۱۳۹۶)
• تقدیر ویژه مشاور امور بین‌الملل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران و دبیر کمیسیون حقوق بشر منطقه ۲ کشور (۱۳۹۷)
• بزرگداشت مسعود جعفری‌جوزانی در شب‌های بخارا در خانه اندیشمندان علوم انسانی (۱۳۹۷)
• تندیس سیمرغ فیروزه‌ای و لوح یادبود از طرف دکتر محمد سلطانی‌فر معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین دوره جشنواره جایزه ملی آرمان برتر (۱۳۹۷)
• لوح تقدیر و تندیس بهترین فیلم سومین دوره جشنواره فیلم سلامت (۱۳۹۷)
• لوح تقدیر و تندیس کانون کارگردانان سینمای ایران در هشتمین جشن کانون کارگردانان سینمای ایران (۱۳۹۷)
• تندیس ابوریحان نخستین جشن آیین سپاس تهیه‌کنندگان سینمای ایران (۱۳۹۸)

فعالیت‌های جشنواره‌ای