متولدین ۱۴ اسفند سینما ، تئاتر و موسیقی؛ محسن نامجو

به گزارش باکس افیس ایران: محسن نامجو (زادهٔ ۱۴ اسفند ۱۳۵۴ در تربت جام) آهنگساز ، خواننده ، نوازندهٔ سه‌تار، دوتار، گیتار، و ترانه‌سرای ایرانی است. او هم‌اکنون در نیویورک زندگی می‌کند.

آموختن موسیقی و تحصیلات

محسن نامجو آموزش موسیقی را از نوجوانی با نت‌خوانی و آواز آغاز کرد و سپس ردیف موسیقی ایرانی را ابتدا نزد رضا شاکری و سپس نصرالله ناصح‌پور آموخت. به گفتهٔ خودش، وی در ۱۷ سالگی نواختن سه‌تار را نزد فرامرز شکرخواه فرا گرفته‌است، نامجو در دانشگاه تهران تحصیل کرده‌است.

موسیقی

ویژگی کارهای نامجو «پیوند» است: پیوند سبک‌های گوناگون موسیقی ایرانی و خارجی و تلفیق اشعار کلاسیک پارسی با شعرهایی که خود می‌سراید.

در موسیقی‌های او گوشه‌هایی از سبک‌های راک، سنتی، بلوز، جاز و محلی به گوش می‌رسد. شعرهای مولوی، حافظ، نیما یوشیج، خواجوی کرمانی، و جامی گرفته تا شاملو و براهنی در آثار او جای گرفته‌اند که گاهی عباراتی کوچه‌بازاری در میان ابیات آن‌ها اضافه شده‌است. او در این باره می‌گوید: «تلفیق از نظر من اپیدمی زمانه‌است. تلفیق موسیقایی دو شکل دارد، یکی تلفیق ابزار است، مثلاً قرار دادن گیتار در برابر سه‌تار که چیز جدیدی نیست؛ و دیگری تلفیق گام که تا به حال کمتر در موسیقی ایران به آن پرداخته شده، مثلاً کافیست که دو نت از دستگاه شور حذف شود تا به گام بلوز برسیم.»

بزرگان و متخصصان موسیقی ایران در مورد سبک موسیقی محسن نامجو هیچ نظری ارائه نداده‌اند ولی بابک پیامی کارگردان ایرانی مقیم ایتالیا، دربارهٔ محسن نامجو و همکاریش با او می‌گوید:

سبک خاص محسن نامجو به علت عدم آشنایی مخاطبان خاص او با اصول اولیه موسیقی، نتوانسته توسط منتقدین مورد نقد سازنده قرار گیرد.^{[نیازمند منبع]} در یکی دو نوبت جلسات نقد داخل ایران توسط هواداران محسن نامجو به هیاهو کشیده شد و جلسات به اجبار لغو گردیدند و خود محسن نامجو نیز در این باره سکوت کرد.

یکی از دلایلی که به گفتهٔ خود نامجو باعث خلاقیت بیشتر او در زمینهٔ موسیقی تلفیقی شده‌است ساز زدن با گروه‌های موسیقی زیرزمینی در مشهد و سپس تهران می‌باشد. از جمله می‌توان به گروه ماد (عبدی بهروانفر، نوید اربابیان، علی باغ‌فر) و گروه پرساووس (مازیار محمدی، محمد قاسمی، شهرام لشگری) اشاره نمود.

یکی از آهنگ‌های او با نام «بگو بگو» در جشنوارهٔ موسیقی وبگاه تهران اونیو در سال ۲۰۰۴ دوم شد.

ملودی «مرغ شیدا» ی محسن نامجو برگرفته از ملودی «مردی که دنیا را فریفت» (The man who sold the world) دیوید بویی و همچنین ترانه‌ای با خوانندگی داوود مقامی به همین نام است.

محسن نامجو دربارهٔ آلبوم مؤلفهٔ عزلت چنین می‌نویسد:

ترانه فقیه خوشگله یا گلادیاتور

محسن نامجو در آلبوم «آخ» قطعهٔ «فقیه خوشگله(gladiators)» را خطاب به سید علی خامنه‌ای با زبانی اعتراضی اجرا نمود. محسن نامجو در این آهنگ که هشتمین قطعه از آلبوم آخ می‌باشد از علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران به شکلی طنز انتقاد می‌کند. گلشیفته فراهانی نیز در تنظیم این آهنگ با نواختن پیانو با محسن نامجو همکاری می‌کند.

واکنش به دانلود غیرمجاز

در سال ۲۰۱۲ محسن نامجو در تارنمای رسمی خود گله‌مندی خود را نسبت به دانلود و کاربرد غیرمجاز ترانه‌ها، از شنوندگانی که خارج از ایران هستند ابراز داشته‌است. وی از شنوندگان ایرانی (که به دلیل تحریم بانکی) نمی‌توانند بهای ترانه را بپردازند خواست که اگر دینی به گردن می‌بینند وجه را به مؤسسهٔ خیریهٔ محک بپردازند و به هیچ عنوان آثار وی را از کسانی که این آثار را داخل ایران می‌فروشند خریداری نکنند. به گفتهٔ محسن نامجو، آلبوم ترنج بدون اجازه و توسط نشر موسیقی آوای باربد، بدون اینکه درآمدش برای محسن نامجو و گروه همراه باشد به فروش می‌رسد.

فعالیت حرفه‌ای

وی در طول مدت فعالیت حرفه‌ای خود بیش از هفتاد قطعه ساخته که بسیاری از این قطعات در قالب آلبوم‌هایی با نام‌هایی نظیر ترنج، جبر جغرافیایی و آخ و… به صورت زیرزمینی و غیررسمی منتشر شده ولی اولین آلبوم رسمی محسن نامجو در ۱۷ شهریور ۱۳۸۶ (۸ سپتامبر ۲۰۰۷) با نام ترنج منتشر شد. آلبوم ترنج اولین آلبوم رسمی محسن نامجوست که شامل ۹ قطعه‌است و مؤسسه فرهنگی هنری آوای باربد آن را منتشر کرده.

او همچنین در سال ۱۳۸۷ با همکاری انتشارات کاروان، کتاب کیمیاگر اثر پائولو کوئلیو را با ترجمهٔ آرش حجازی، به شکل کتاب سخنگو یا کتاب صوتی ضبط و منتشر کرد. بعد از آلبوم ترنج، کتاب سخنگوی کیمیاگر دومین اثر منتشر شده از محسن نامجو است. نامجو در این اثر کوشیده تا یکی از درونمایه‌های اصلی کتاب را که «وحدت وجود» است در سرتاسر اجرایش نمایش دهد و روایت خود را از کیمیاگر کوئلیو ارائه کند. نامجو نقش بیش از سی شخصیت کیمیاگر را به‌صورت نمایشی اجرا کرده و نزدیک به شصت دقیقه نیز موسیقی اصیل برای آن ساخته‌است.

اولین آلبوم محسن نامجو در خارج از ایران با عنوان «جبر جغرافیایی» در سال ۲۰۰۸ و آلبوم بعدی او با عنوان آخ نیز در ۶ اکتبر ۲۰۰۹ منتشر شد. آلبوم دیگری از محسن نامجو با نام «بوسه‌های بیهوده» در سال ۲۰۱۱ منتشر شده و پس از آن آلبوم دیگری از او در اواخر سال ۲۰۱۱ با نام «الکی» انتشار یافت. در پاییز ۲۰۱۲ آلبوم «۱۳/۸» منتشر شد که به صورت مجانی در سایت او برای دانلود قرار گرفته‌است.

اعتقادات

محسن نامجو در برنامهٔ تماشا در تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی، خود را بی‌دین خواند.

محکومیت و واکنش او

نوشتار اصلی: نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان توسط جمهوری اسلامی ایراننوشتار(های) وابسته: نقض حقوق اقلیت‌ها توسط جمهوری اسلامی ایران

نامجو با خواندن آیه‌هایی از قرآن (سوره شمس) باعث ایجاد حساسیت‌هایی نسبت به خود شد. برخی از وب‌سایت‌ها از محکومیت نامجو از سوی دادگاه عمومی تهران به پنج سال حبس تعزیری به خاطر توهین به مقدسات، اجرای تمسخرآمیز آیات قرآن (آهنگ شمس) و بی‌حرمتی به کتاب مقدس مسلمانان خبر دادند. وی در گفتگویی با بی‌بی‌سی فارسی، احتمال گزارشگر این شبکه در خصوص ارتباط این محکومیت با کارهای اخیرش از جمله کلیپ بیابان (که آن را به معترضان نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ تقدیم کرده بود) را رد نکرد.

همکاری با گروه سازهای بادی هلند

در اکتبر ۲۰۱۶ نامجو با «گروه سازهای بادی هلند» در یک سلسله کنسرت در این کشور با عنوان «آواهایی از شرق» همکاری کرد. این برنامه که با داستان‌خوانی به زبان هلندی توسط سهند صاحب دیوانی و اجرای کارهایی از آهنگسازان گوناگون نیز همراه بود قرار است به صورت یک آلبوم منتشر شود.

در وصف فریدون فروغی

محسن نامجو ترانهٔ «طاهره» را با نام «روبرو» در آلبوم از پوست نارنگی مدد باز اجرا و به فریدون فروغی تقدیم کرده‌است.

آثارشناسی

آلبوم‌ها

تک‌آهنگ‌ها

بازیگری

فیلم

• ۱۳۸۴ – فیلم سینمایی چند کیلو خرما برای مراسم تدفین، از سامان سالور
• ۱۳۸۵ – مستند صدای سکوت (Sounds of Silence) ساختهٔ امیر حمز (Amir Hamz) و مارک لازارز (Mark Lazarz)
• ۱۳۹۵ – رویاهای رادیویی، از بابک جلالی – در نقش حمید رویانی

تئاتر

• ۱۳۹۱/۲۰۱۲ – جانا و بلادور (به کارگردانی بهرام بیضایی)
• ۱۳۹۲/۲۰۱۳ – آرش (به کارگردانی بهرام بیضایی)

بازی در نمایش بیضایی

در نمایش جانا و بلادور به نویسندگی و کارگردانی بهرام بیضایی در سال ۱۳۹۱، محسن نامجو همراهِ مژده شمسایی به ایفای نقش پرداخت. این نمایش در کالیفرنیا روی صحنه رفت. مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه استنفورد، تهیه‌کننده و پشتیبان برگزاری این نمایش بود. این نمایش با استفاده از تکنیک سایه‌بازی اجرا شد.

کتاب‌ها

کتاب‌ها به قلم محسن نامجو:

1. دراب مخدوش: مجموعه‌ای از یادداشت‌ها، تاملات و نوشته‌های محسن نامجو از دوران جوانی تا زمان انتشار اثر.
2. چهار مقاله: این کتاب مجموعه‌ای از چهار نوشتار با عناوین «در ردّ و تمنای نوستالژی»، «فرار کودک از خانهٔ پدری (روایتی از موسیقی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۸۸)»، «هم‌سخنی ردیف موسیقی سنتی ایران با استبداد سیاسی» و «چند ایده برای اندیشیدن در رابطهٔ موسیقی و آسمان» است که در سال‌های مختلف نوشته شده‌اند.

کتاب‌های صوتی

کتاب صوتی کیمیاگر با صدای نامجو منتشر گشته‌است.

اجراها

سمفونیک ادیسه

اسفند ماه سال ۱۳۹۸ محسن نامجو با همراهی ارکستر سمفونیک استکهلم، گروه کُر آفتاب و رهبری افشین خائف، سمفونیک اودیسه ۲۰۲۰ را به صحنه برد. نام این کنسرت گویای نگاهی است که در انتخاب این آهنگ‌ها (توسط افشین خائف) به کار رفته تا سفری انسانی را در بستر موسیقایی روایت کند. سفری پر فراز و نشیب موسیقایی که اشک‌ها و لبخندها، سختی‌ها و آسانی‌های زندگی انسان مهاجر را تجسم می‌کند.