به گزارش باکس افیس ایران: اکبر گلپایگانی (۱۰ بهمن ۱۳۱۲ در تهران) معروف به گُلپا از برجسته ترین خوانندگان موسیقی سنتی ایرانی است.
زندگی‌نامه
اکبر گلپایگانی در دهم بهمن ماه سال ۱۳۱۲ در تهران متولد شد. گلپایگانی در پنج سالگی مادر خود را از دست می‌دهد و این حادثه در آن زمان تأثیر بدی بر روحیه وی گذاشته بود.
در سال ۱۳۱۸, گلپا وارد دبستان فرهنگ شد و به عنوان قاری قرآن در کلاسش برگزیده شد. پس از این فعالیت‌ها، وی با آشنایی با تعزیه خوان محله شان و کار کردن زیر نظر او اصول اولیه آوازخوانی را آموخت. در سال ۱۳۲۰وی به‌طور جدی و منظم تعلیم موسیقی و دستگاه‌ها را نزد پدر آغاز کرد. در سال ۱۳۲۶ ایشان اولین تجربه شرکت در یک گروه ارکستر کر و در سال ۱۳۲۷ در انجمن موسیقی مدرسه نظام عضو شد و از سال ۱۳۲۸ به بعد کم‌کم با استادان طراز اول موسیقی آشنا شد و تعلیم را زیر نظر این استادان آغاز کرد.
| نام شناسنامه‌ای | اکبر گلپایگانی |
|---|---|
| نام(های) دیگر | گلپا |
| زاده | ۱۰ بهمن ۱۳۱۲ (۸۶ سال) تهران |
| سبک | موسیقی اصیل ایرانی |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۳۵ تا کنون |
| نوع صوت | تِنور |
| استاد(ها) | نورعلی برومند، ابوالحسن صبا، عبدالله دوامی، حسین طاهرزاده، ادیب خوانساری |
استادان
حسن یکرنگی (از شاگردان اقبال آذر)، نور علی برومند (از شاگردان درویش خان)، اسماعیل قهرمانی (از شاگردان میرزا عبدالله)، ابوالحسن صبا، یوسف فروتن، محمد مجرد ایرانی، عبدالله دوامی، ادیب خوانساری، حسین طاهرزاده، سلیمان امیر قاسمی.
در سال ۱۳۳۵ سازمان یونسکو از ایشان و برومند و بهاری برای اجرای آواز و موسیقی ایرانی دعوت به عمل می‌آورد و در این سال این ۳ به عنوان اولین هنرمندان ایرانی برای اجرای کنسرت به خارج از ایران دعوت شدند.
در سال ۱۳۳۷ وی از سوی داود پیرنیا (مبتکر برنامه گلها) به رادیو دعوت شد.
سالشمار زندگی
- متولد ۱۰ بهمن ۱۳۱۲، در محله تکیه زرگرهای تهران.
- خواندن اولین اذان برای سلامتی مادر در سال ۱۳۱۷، در همان سال مادر خود را از دست داد.
- ورود به دبستان فرهنگ در محله تکیه زرگرها در سال ۱۳۱۸، که در همان سال قاری قرآن در کلاس درس بود.
- آشنایی با محمود آقا خراز محل و قاری مساجد و ابراهیم گردن تعزیه خوان معروف و آغاز تعلیم ابتدایی موسیقی نزد آن‌ها… در سال ۱۳۱۹.
- آغاز تعلیم موسیقی نزد پدر، حسین گلپایگانی، به‌طور جدی و منظم در سال ۱۳۲۰.
- نقل مکان از محله تکیه زرگرها به خیابان آبشار و ثبت نام در کلاس چهارم ابتدایی در دبستان اقبال در خیابان آبشار و آشنایی با جهانگیر ملک (تنبک)، در کلاس درس در سال ۱۳۲۱.
- ثبت نام در دبیرستان بدر در سرچشمه و عضویت در تیم فوتبال باشگاه تهران جوان در رده سنی نوجوانان به مربیگری حسین فکری در سال ۱۳۲۴.
- کسب عنوان قهرمانی تهران با تیم فوتبال نو جوانان باشگاه تهران جوان در سال ۱۳۲۵.
- اولین تجربه شرکت در یک گروه ارکستر کر به رهبری ایرج گلسرخی در سال ۱۳۲۶.
- اولین تجربه بازی در یک نمایش در «سالن شیر و خورشید» و ایفای نقش یک پسر شعر خوان به پیشنهاد شاپور قریب کارگردان سینما در سال ۱۳۲۶.
- ورود به مدرسه نظام و عضویت در انجمن موسیقی مدرسه نظام و آشنایی و دوستی با حسین خواجه امیری (ایرج (خواننده)، در سال ۱۳۲۷.
- آشنایی با حسن یکرنگی از شاگردان اقبال السلطان و تعلیم آواز نزد او در سال ۱۳۲۸.
- آشنایی با نورعلی برومند به کمک علی تجویدی و آغاز تعلیم تحت نظر وی در سال ۱۳۳۰.
- آشنایی با استادان موسیقی ایران و تعلیم آواز نزد ابوالحسن صبا، طاهرزاده، اسماعیل ادیب خوانساری، عبدالله دوامی، محمد ایرانی مجرد و یوسف فروتن در سال ۱۳۳۱.
- ورود به دانشکده افسری در سال ۱۳۳۲.
- خواندن اولین آواز با ساز نورعلی برومند و علی‌اصغر بهاری برای یونسکو (در بیات اصفهان و سه گاه)، در سال ۱۳۳۵ (۱۹۵۶) که به صورت صفحه بزرگ ضبط شد؛ این اثر در بازار پخش نشد.
- ورود به دانشکده نقشه‌برداری در سال ۱۳۳۶.
- دعوت به رادیو توسط داوود پیرنیا، سرپرست و مبتکر برنامه گلها در سال ۱۳۳۷.
- استخدام در سازمان برنامه در سال ۱۳۳۷.
- خواندن اولین آواز بدون ساز، شعر حافظ، (در خرابات مغان نور خدا می‌بینم) در رمضان ۱۳۳۸ گلپا در این آواز به عنوان خواننده ناشناس و جوان معرفی شد.
- پخش اولین آواز با ساز از رادیو در برنامه گلها تحت عنوان، «مست مستم ساقیا دستم بگیر»، در مثنوی شور، با شعر بیژن ترقی و آهنگ مرتضی محجوبی و پرویز یاحقی در ۳ فروردین ۱۳۳۹.
- ضبط اولین صفحه توسط کمپانی ایران گرام در سال ۱۳۳۹.
- ضبط چهار صفحه توسط کمپانی ایران گرام و سفر به آمریکا به همراه فرهنگ شریف (نوازنده تار) و ویگن جهت اجرای کنسرت برای ایرانیان مقیم آن کشور در سال ۱۳۴۰ (۱۹۶۱).
- تدریس موسیقی ایرانی building music در دانشگاه USLE، به همراه فرهنگ شریف به مدت سه ماه در سال ۱۳۴۰ (۱۹۶۱).
- اجرای کنسرت در لندن و هلند در سال ۱۳۴۰ (۱۹۶۱).
- ازدواج با گلرخ گلرایلی در سال ۱۳۴۶ در سن ۳۴ سالگی.
- اجرای کنسرت در کویت همراه با فرهنگ شریف و امیرناصر افتتاح (نوازنده تنبک) در سال ۱۳۴۸ (۱۹۶۹)
- بازی در فیلم سینمایی مرد حنجره طلایی به عنوان هنرپیشه نقش اول به کارگردانی مهدی میثاقیه در سال ۱۳۴۸
- تولد اولین فرزند بنام ساقی در یازدهم اردیبهشت ۱۳۴۹.
- اجرای کنسرت در لندن با حبیب‌الله بدیعی (نوازنده ویلون) و همچنین بازی در نمایشنامه رادیویی آتشی بر دل، در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱)
- تولد دومین فرزند بنام ساغر در ۳ فروردین ۱۳۵۰ که وی هم‌اکنون دارای درجه دکترای بورس آمار و احتمالات می‌باشند.
- اجرای برنامه در «رویال دایان لندن»، در سال ۱۳۵۲
- اجرای کنسرت سراسری در آمریکا برای ایرانیان مقیم آن کشور با فریدون حافظی (نوازنده تار)، در سال ۱۳۵۵ (۱۹۷۶)
- کنسرت در افغانستان و اجرای آواز دو صدایی با احمد ظاهر خواننده معروف افغانستان و همچنین اجرای کنسرت در پاکستان و هندوستان در سال ۱۳۵۵ (۱۹۷۶)
- ممنوعیت برای کار در رادیو و تلویزیون در سال ۱۳۵۸
- اجرای کنسرت سراسری در آمریکا در سال ۱۳۷۱ (۱۹۹۲)
- اجرای کنسرت در چین و ژاپن در سال ۱۳۷۲
- اجرای کنسرت در آمریکا در سال ۱۳۷۳ (۱۹۹۴)
- اجرای کنسرت در رویال فستیوال هال لندن در سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹)
- آغاز به کار مجدد و ارائه دو کاست تحت عناوین مست عشق و عقیق به بازار و شکست رکورد فروش نوار در بین خوانندگان در سال ۱۳۸۲
فعالیت‌ها
- اجرای آواز در سازمان یونسکو در سال ۱۳۳۵، به دعوت این سازمان
- اجرای ترانه امشب دلم می‌خواد با حمیدرضا خاکباز و امیر محمد خاکباز
- اجرای آواز در برنامه گلها. (۲۹۸ آواز به صورت رسمی و بیش از ۷۰۰ آواز خصوصی و بزم)
- تدریس موسیقی ایرانی و آواز بنا به دعوت «دانشکده میوزیک بیلدینگ دانشگاه یو.سی.ال. آ کالیفرنیا» در سال ۱۳۴۰.
- اجرای برنامه در رویال دایان لندن در سال ۱۳۵۲.
- پیر پائولو پازولینی کارگردان ایتالیایی در فیلم مده‌آ قسمتی از آواز اکبر گلپایگانی (با تار جلیل شهناز) را بدون اجازه از صاحبان اثر استفاده کرده بود و گلپایگانی پس از ثبت شکایت و بعد از گذشت یک سال – به گفتهٔ خودش – یک میلیون دلار غرامت از پازولینی دریافت کرد.
آلبوم‌ها
- موی سپید
- مست عشق
- عقیق
- دل ای دل
- بزم عاشقان (مشترک با ایرج)
- روی برگی بنویس عشق
- چرا عاشق نباشم
- قدر محبت
جوایز
- اجرای آواز در سازمان یونسکو در سال ۱۳۳۵، به دعوت این سازمان
- اجرای بیشترین آواز در برنامه گلها. همچنین ایشان تنها خواننده ای است که در تمام سلسله برنامه گلها شرکت داشته‌است. (۲۹۸ آواز به صورت رسمی و بیش از ۷۰۰ آواز خصوصی و رادیویی دیگر)
- تدریس موسیقی ایرانی و آواز بنا به دعوت دانشکده میوزیک بیلدینگ دانشگاه یو.سی.ال. آ کالیفرنیا در سال ۱۳۴۰.
- اجرای برنامه در رویال دایان لندن در سال ۱۳۵۲. در این برنامه از هر کشور برترین خواننده‌ها برای اجرای برنامه اعزام شده بودند که از ایران نیز گلپایگانی دعوت شده بود.
- دریافت دکترای افتخاری هنر در رشته آواز از دانشگاه کلمبیای آمریکا در سال ۱۹۹۴
- دریافت دکترای افتخاری اقتصاد و هنر از سازمان یونسکو در سال ۱۳۸۱.
- دریافت دکترای افتخاری و اسکار هنر موسیقی در سال ۱۳۸۴ از دانشگاه بوداپست مجارستان.
- دریافت دکترای افتخاری و مدال هنر در سال ۱۳۸۴ از سازمان ملل متحد و نماینده این سازمان
- دریافت دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز در خرداد سال ۱۳۸۴(اعطای دکترا توسط پرفسور سیسختی و پرفسور ذوالقدر)
- دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه تهران در دی ماه سال ۱۳۸۴
- گنجاندن آوای آواز گلپایگانی در یک فیلم جهانی به نام ” مده آ “، ساخته کارگردان ایتالیایی پازولینی.
- شکست رکورد پر فروش‌ترین کاست (کاست‌های گلپایگانی در سال ۱۳۸۳ پرفروش‌ترین آثار سال شدند).
- اعطای جایزه بزرگ سپاس فرانسه به اکبر گلپایگانی از طرف سنای فرانسه در فروردین سال ۱۳۸۶.
- اعطای جایزه بزرگ انسان‌دوستی فرانسه به اکبر گلپایگانی در فروردین ۱۳۸۷.
- اهدای جایزه رز طلایی (گلدن رز) به وی در سال ۱۳۹۱
بدون دیدگاه