متولدین ۰۴ فروردین سینما ، تئاتر و موسیقی؛ عزت‌الله مقبلی

به گزارش باکس افیس ایران: عزت‌الله مقبلی (۴ فروردین ۱۳۱۲، تهران – ۱۳ دی ۱۳۶۷، پاریس) دوبلور و بازیگر سینما و تئاتر ایران بود.

زندگی‌نامه

عزت‌الله مقبلی در ۴ فروردین ۱۳۱۲ در تهران متولد شد. فعالیت هنری را از سال ۱۳۲۴ در باشگاه کودکان به‌عنوان بازیگر تئاتر شروع کرد. از اولین نمایش‌های وی می‌توان به نمایش «پرندهٔ آبی» به عنوان بازیگر اشاره کرد. از دیگر نمایش‌های وی می‌توان نمایش‌های «انگل اجتماع»، «تاجر ونیزی»، «اُلیور توئیست»، «داروی جوانی»، «یک گل و بهار»، و… را نام برد.

سپس از سال ۱۳۳۵ وارد کار دوبله شد. در عرصهٔ صداپیشگی بیشتر به‌جای اُلیور هاردی و لوئی دوفونس حرف می‌زد. یکی از تیپ‌هایی که در دوبله بسیار ماندگار شد، صدای مقبلی به‌جای افراد چاق بود که معروف‌ترین آن‌ها اُلیور هاردی است. صدا و نحوهٔ تیپ‌سازی مقبلی به‌جای هاردی یکی از بهترین و به یادماندنی‌ترین تیپ‌های تاریخ دوبله محسوب می‌شود و قطعاً در موفقیت فیلم‌های «لورل و هاردی» در ایران نقش غیرقابل انکار داشت. تطابق صدای مقبلی با شخصیت هاردی به‌قدری بود که بعداً پس از فوت مقبلی، گوینده‌های دیگر هرگز نتوانستند ذهنیت صدای مقبلی را از ذهن تماشاگران تلویزیون پاک کنند.

مقبلی از تیپ‌سازان موفق تاریخ دوبله به‌جای لوئی دوفونس نیز توانست تیپ خاصی مبتنی برتند و سریع حرف زدن در قالب مردان پا به سن گذاشته و عصبی مزاج بوجودآورد. وی تا زمانی که در قید حیات بود به‌جای دوفونس در تمامی فیلم‌هایش حرف زد.

ارائه تیپ پیرمردهای شیرین‌سخن و زنده‌دل از جمله به‌جای والتر برنان در «داشتن و نداشتن»، «رودخانهٔ سرخ»، «ریو براوو»، «چگونه غرب تسخیر شد» و والتر هیوستون در «گنج‌های سیرا مادره» از دیگر اجراهای موفق و به‌یادماندنی اوست.

می‌توان گفت بی‌شک گویندگی عزت‌الله مقبلی به‌جای همایون در فیلم برجستهٔ «تپلی» نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت فیلم داشت. همچنین به‌جای رضا کرم‌رضایی در فیلم «کندو» یکی از بهترین کارهایش را در عرصهٔ دوبله به‌جا گذاشت و می‌توان گفت نقش مقبلی در مورد توجه قرار گرفتن بازی‌های همایون و کرم‌رضایی در جشنواره سینمایی سپاس نقشی غیرقابل انکار بود.

از دیگر نقش‌های برجستهٔ او در کار دوبله، حرف‌زدن به‌جای ادوارد جی. رابینسون در «خانهٔ غریبه‌ها» و «ده فرمان»، الک گینس به نقش فاگین در «اُلیور توئیست»، هیو گریفیث به نقش شیخ ایلدریم در «بن هور»، بادی ابسن در «صبحانه در تیفانی»، ادموند اوبراین در «این گروه خشن»، اسماعیل داورفر به نقش دوستعلی خان در مجموعهٔ تلوزیونی «دایی‌جان ناپلئون»، جعفر والی به نقش رئیس نظمیه و جهانگیر فروهر به نقش مأمور تأمینات در مجموعهٔ «هزاردستان»، روباه پیر در انیمیشن «ووک»، جادوگر در انیمیشن «علائدین و چراغ جادو»، و… است.

وی همزمان با دوبله، از سال ۱۳۳۵ بازیگری در سینما را با فیلم «طلسم شیطان» آغاز کرد و تا ۱۳۶۷ (پایان عمر) ادامه داد.

در سال ۱۳۴۶ با مشارکت نصرت‌الله وحدت استودیوی دوبلاژ «نقش جهان» را تأسیس کرد.

از سال ۱۳۴۶ نیز فعالیتش را در رادیو آغاز کرد و خیلی زود به عنوان یک بازیگر تیپیک رادیویی شناخته شد. همچنین سال‌های طولانی در برنامهٔ رادیویی «صبح جمعه با شما» هنرنمایی کرد.

در دههٔ ۱۳۵۰ کارگردانی در تلویزیون را با مجموعهٔ «گذر عمر (مجموعه تلویزیونی)|گذر عمر» نیز تجربه کرد.

همسر وی محبوبه مقبلی از بازیگران قدیمی تئاتر است و در فیلم‌ها و سریال‌های دههٔ ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ فعالیت داشت. زمانی که عزت‌الله مقبلی ناظم یک مدرسه بود با محبوبه فرج افشاری (مقبلی) که او نیز در امور دفتری یکی از مدارس تهران فعالیت می‌کرد، آشنا شد و با هم ازدواج کردند. همچنین فرزندش مریم مقبلی و نوه ایشان دریا مقبلی نیز به بازیگری اشتغال دارند.

فرزند او مسعود مقبلی، متولد ۱۳۴۱، در نوزده سالگی به دلیل هواداری از سازمان مجاهدین خلق ایران دستگیر شد و در تابستان ۱۳۶۷ در حالی که چیزی به آزادی‌اش نمانده بود اعدام شد.چند ماه بعد مقبلی در سیزدهم دی ماه ۱۳۶۷ در سن ۵۵ سالگی به علت سکتهٔ قلبی در پاریس درگذشت و در روز چهارشنبه ۲۰ دی ماه ۱۳۶۷ پس از انتقال به ایران، در قطعه ۱۲ بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

دوبله

از سال ۱۳۳۵ به دوبله پرداخت. در عرصه صداپیشگی بجای الیور هاردی، لویی دوفونس و والتر برنان حرف می‌زد. از نقش‌های برجسته او در کار دوبله حرف‌زدن بجای والتر هوستون در فیلم گنج‌های سیرا مادره است.

یکی از تیپ‌هایی که در دوبله بسیار ماندگار شد صدای مقبلی به جای افراد چاق بود که معروف‌ترین آن‌ها الیور هاردی است. صدا و نحوه تیپ سازی مقبلی به جای هاردی یکی از بهترین و به یادماندنی‌ترین تیپ‌های تاریخ دوبله محسوب می‌شود.

رادیو

عزت‌الله مقبلی همچنین سال‌های طولانی در برنامه رادیویی صبح جمعه با شما هنرنمایی کرد.

زندگی شخصی

مقبلی در ۱۳ دیماه ۱۳۶۷ در سن ۵۵ سالگی در پاریس بعلت بیماری قلبی درگذشت و در روز چهارشنبه ۲۰ دیماه ۱۳۶۷ پس از انتقال به ایران، در قطعه ۱۲ بهشت زهرا به خاک سپرده شد. همسر ایشان محبوبه مقبلی و فرزندش مریم مقبلی و نوه ایشان دریا مقبلی به بازیگری اشتغال دارند.

گزیدهٔ آثار

سینما

• ۱۳۶۷ – آخرین لحظه
• ۱۳۶۷ – شاخه‌های بید
• ۱۳۶۷ – هی جو (که بعلت فوت نابهنگامش مرحوم ایرج ناظریان بجای ایشان صحبت کرد).
• ۱۳۶۶ – خبرچین
• ۱۳۶۶ – سایه‌های غم
• ۱۳۶۵ – ترنج
• ۱۳۶۵ – چمدان
• ۱۳۶۱ – سفیر
• ۱۳۵۶ – تازه عروس
• ۱۳۵۶ – فری دست قشنگ
• ۱۳۵۵ – تنها حامی
• ۱۳۵۵ – مادر جونم عاشق شده
• ۱۳۵۵ – نقص فنی
• ۱۳۵۱ – خر دجال
• ۱۳۵۱ – مطرب
• ۱۳۵۰ – ایوب
• ۱۳۵۰ – مردان سحر
• ۱۳۵۰ – معرکه
• ۱۳۴۹ – آفتاب مهتاب
• ۱۳۴۹ – سوگلی
• ۱۳۴۶ – دروازه تقدیر
• ۱۳۴۶ – میلیونرهای گرسنه
• ۱۳۴۶ – هفت شهر عشق
• ۱۳۴۵ – آقا موچول
• ۱۳۴۵ – پروفسور نخاله (همچنینی به عنوان کارگردان / سناریست وتهیه کننده)
• ۱۳۴۵ – هاشم‌خان
• ۱۳۴۴ – در دنیا بیگانه بودم
• ۱۳۴۴ – شانس بزرگ
• ۱۳۴۴ – شیطون بلا
• ۱۳۴۴ – مرخصی اجباری
• ۱۳۴۳ – دختران با معرفت
• ۱۳۴۳ – کمینگاه شیطان
• ۱۳۴۱ – زن دشمن خطرناکیست
• ۱۳۴۱ – گربه وحشی
• ۱۳۴۰ – آس و پاس
• ۱۳۴۰ – بیوه‌های خندان
• ۱۳۴۰ – خانم عوضی گرفتین
• ۱۳۴۰ – صد کیلو داماد
• ۱۳۳۹ – کی به کیه؟
• ۱۳۳۵ – طلسم شیطان
• ؟۱۳ – پاتو از گلیمت درازتر نکن

تلویزیون

• تله‌تئاتر «با یک گل بهار» (۱۳۶۳)
• تک‌مضراب (۱۳۴۰–۱۳۴۵)
• چنگک (مجموعه تلویزیونی)
• آدم و حوا (مجموعه تلویزیونی)
• گذر عمر (مجموعه تلویزیونی)
• بوعلی سینا (مجموعه تلویزیونی)
• کوچک جنگلی (مجموعه تلویزیونی)
• هزاردستان (مجموعه تلویزیونی)
• کفش‌های میرزا نوروز
• دایی‌جان ناپلئون (مجموعه تلویزیونی)
• صبح جمعه با شما

صداپیشگی (دوبله)

فیلم‌های خارجی:

کارتون

• ووک (پدر بزرگ)
• بامبی (چغد)

گویندگی در فیلم‌های ایرانی

• جعفر والی و جهانگیر فروهر (مجموعهٔ هزاردستان، ساختهٔ علی حاتمی)
• تمامی فیلم‌های همایون، کمدین دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰
• خسرو دستگیر (گل مریم، ۱۳۶۶)
• حسین ملکی (ترن، ۱۳۶۷)
• سعید امیرسلیمانی (کفش‌های میرزا نوروز، ۱۳۶۴)
• کمال‌الملک (فیلم) به جای جهانگیر فروهر
• اسماعیل داورفر (دوست علی خان) – دائی جان ناپلئون
• روایت عشق
• یکی از کارهای ایشان که کمتر کسی از آن اطلاع دارد، بازی در نقش کیان در نمایشنامه ای در خصوص مختار ثقفی می‌باشد.