به گزارش باکس افیس ایران: پس از کناره‌گیری فریدون شهبازیان و شهرداد روحانی از «رهبری دائم» ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران ، هنوز از نحوه هدایت هنری این مجموعه‌های دولتی اطلاع دقیقی در دست نیست.
ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران دو مجموعه دولتی زیر مجموعه بنیاد فرهنگی هنری رودکی هستند که پس از استعفای اسفندماه سال ۹۷ فریدون شهبازیان از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی و کناره‌گیری رسمی روز پنجشنبه اول خرداد ۹۹ شهرداد روحانی از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر سمفونیک تهران که زمزمه‌های آن از ماه‌ها قبل در رسانه‌ها و محافل هنری پیچیده بود، مدت‌هاست با چالش رهبری دائم مواجه هستند.
به نظر می‌آید سیاست جدید مدیر فعلی بنیاد فرهنگی هنری رودکی تمرکز بر حضور رهبر دائم نیست و مسئولان این مجموعه فرهنگی هنری پرحاشیه، تصمیم دارند فعلاً اداره ارکسترها را با چند هنرمند به‌عنوان «رهبر مهمان» ادامه دهند.
پیش از این و در ماه‌های گذشته درباره حواشی متعدد کناره‌گیری و استعفای فریدون شهبازیان از ارکستر ملی ایران گزارش مشروحی را منتشر کرده بود، بنابراین آنچه می‌خوانید، گرچه نیم نگاهی هم به ماجراهای پیرامونی ارکستر ملی ایران پس از استعفای شهبازیان و اداره این مجموعه با رهبر مهمان دارد، اما عمده تمرکزش بر نحوه فعالیت ارکستر سمفونیک تهران از زمان حضور شهرداد روحانی تا وداعش خواهد بود.
آغاز چهار سال مدیریت هنری بر یکی از مهم‌ترین ارکسترهای دولتی ایران
شهرداد روحانی آهنگساز، نوازنده و رهبر ارکستر کشورمان از مرداد ماه سال ۱۳۹۵ و بعد از خروج پرحاشیه علی رهبری آهنگساز و رهبر ارکستر مطرح کشورمان به‌عنوان گزینه جانشین او در سمت مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر سمفونیک تهران معرفی شد. شرایطی که به دلیل برخی از اختلاف‌نظرها در نهایت منجر به کناره‌گیری علی رهبری از این سمت شده بود و اینجا به جایی تا مدت‌ها تبدیل به سوژه اول رسانه‌ها شد. در این فضا اختلافات قدیمی علی رهبری و شهرداد روحانی طعم و رنگ این حاشیه‌ها را پررنگ‌تر کرده بود.
پس از اینکه شهرداد روحانی در این سمت جای گرفت، رفته‌رفته فضا به سمت آرامش رفت و ارکستر سمفونیک تهران با وجود مشکلات ریز ودرشتی که همواره در بدنه ارکسترهای دولتی وجود داشته و دارد، به صورت مرتب کنسرت‌های خود را برگزار می‌کرد. شرایطی که اتفاقاً در زمان حضور علی رهبری نیز با وجود حاشیه‌ها و دعواهای رسانه‌ای وجود داشت، ولی چارچوبی را تشکیل می‌داد که تماشاگران عمدتاً از اجراهای این مجموعه راضی از تالار وحدت خارج می‌شدند.
دستاوردهای مهم روحانی در یک ارکستر مهم
شهرداد روحانی در این روزگار بود که علاوه‌بر طراحی و مدیریت هنری ارکستر سمفونیک تهران، در برگزاری کنسرت‌های تهران و خارج از تهران که تعداد آن‌ها نیز کم نبود موفقیت‌هایی را رقم زد و با این مجموعه حتی تجربه حضور در کشور ایتالیا برای برگزاری چند کنسرت به رهبری ریکاردو موتی مرد نامدار موسیقی کلاسیک دنیا را از سرگذراند. تجربه‌ای که نتیجه همکاری‌های فرهنگی هنری دو کشور ایتالیا و ایران بود و باعث برگزاری کنسرت‌هایی شد که با وجود مخالفت‌ها و انتقاداتی که برخی‌ها به آن وارد می‌دانستند، می‌توان از آن به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای ارکستر سمفونیک تهران در زمان مدیریت هنری شهرداد روحانی یاد کرد.
یکی دیگر از اتفاقات مهمی که در دوران رهبری دائم شهرداد روحانی در ارکستر سمفونیک تهران و البته فریدون شهبازیان در ارکستر ملی ایران رقم خورد، حضور مشترک نوازندگان این دو مجموعه دولتی در کشور روسیه حین برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال و برگزاری کنسرت در شهرها مسکو، سن پترزبورگ و کازان بود که به نوعی در راستای حضور همدلانه فعالیتهای فرهنگی هنری در جهت تشویق اعضای تیم ملی فوتبال کشورمان در این مسابقات و عرضه توانمندی‌های نوازندگان وهنرمندان موسیقی کشورمان در رویدادهای بین المللی شکل گرفت و این بار کنسرواتوار چایکوفسکی مسکو بر اساس تفاهم نامه قبلی که با مدیران بنیاد رودکی امضا کرده بود، به عنوان میزبان معرفی شد. تجربه‌ای که بازهم توانست یکی از معدود اتفاقات فرامرزی یک مجموعه دولتی حوزه موسیقی لقب بگیرد و با وجود حاشیه‌های ریز و درشتی که گریبان گیر فدراسیون فوتبال و بنیاد رودکی شد، دستاوردی چشمگیری برای شهرداد روحانی و فریدون شهبازیان به حساب آمد.
یک اطلاعیه رهبر ارکستر کنسرت را تغییر می‌دهد
آنچه بعد از این رویدادها پیش روی مخاطبان کنسرت‌های ارکستر سمفونیک تهران قرار گرفت، چند اجرای مختلف با حضور شهرداد روحانی و تعدادی دیگر از رهبران مهمان از جمله منوچهر صهبایی، لوریس چکناوریان، نصیر حیدریان، نیکلاس کراوتز و تعدادی دیگر بود تا اینکه بعد از برگزاری کنسرت روزهای پنجم و ششم دی ماه سال ۹۸ که شهرداد روحانی رهبری ارکستر را به عهده داشت، دیگر خبری از حضورش در برنامه‌های آتی کنسرت نشد.
دقیقاً از همین روزها بود که فاز تازه حاشیه‌های رسانه‌ای برای ارکستر سمفونیک تهران آغاز شد و به دلیل عدم پاسخگویی مدیران بنیاد رودکی و البته شخص شهرداد روحانی، این حاشیه‌ها هر روز پررنگ‌تر و پررنگ‌تر می‌شد. چرا که نه از برنامه‌های آتی ارکستر سمفونیک تهران خبری دقیقی به رسانه‌ها ارسال می‌شد و نه از نام شهرداد روحانی در کنسرت‌ها خبری بود. جالب اینکه چند روز بعد از برگزاری کنسرت آغاز سال نو میلادی ارکستر سمفونیک تهران قرار بود در تاریخ سوم بهمن ماه کنسرت دیگری به رهبری شهرداد روحانی با اجرای آثاری از راخمانینف و بتهوون در تالار وحدت تهران برگزار شود که به یک باره اطلاعیه‌ای از سوی بنیاد رودکی به رسانه‌ها ارسال شد که در آن از تغییر رهبر ارکستر سمفونیک تهران خبر می‌داد.
در متن این خبر که روز ۲۹ دی ماه سال ۱۳۹۸ منتشر شد، آمده بود: «ارکستر سمفونیک تهران، بر اساس جدول اجراهای خود در تازه‌ترین رویداد، سوم بهمن ماه به روی صحنه می‌رود. این اجرا با همراهی «میترا کوته» پیانیست ایرانی-اتریشی به عنوان سولیست، یک شب دیگر نیز تمدید شد و بنا بود که استاد شهرداد روحانی، رهبر دائم ارکستر سمفونیک تهران هدایت ارکستر را در این دو اجرا به عهده داشته باشد. نوازندگان ارکستر برای انجام اجرایی فاخر، سه نوبت با رهبری آقای روحانی تمرینات لازم را انجام دادند؛ پس از این تمرینات اما رهبر ارکستر سمفونیک تهران که پیش از این و بعد از اجرای شهریورماه، دچار عارضه قلبی شده بود با مشکلات جدی در ناحیه قفسه سینه مواجه می‌شود که مراجعه به پزشکان، تاکید جدی و دستور استراحت مطلق پزشکی را به همراه دارد. بر همین اساس و به درخواست آقای روحانی و برای حفظ سلامت این هنرمند ارزنده و ضرورت ادامه معالجات، بنیاد رودکی ناگزیر شد با وجود اعلام قبلی، از استاد منوچهر صهبایی درخواست کند تا هدایت اجرای بهمن ماه ارکستر سمفونیک تهران را به عهده بگیرد؛ این تغییر بیش از هر چیز با هدف احترام به مخاطبان که چون همیشه همراه این ارکستر بوده‌اند انجام شد تا خللی دراجرا به وجود نیاید. بر این اساس ارکستر سمفونیک تهران مطابق برنامه از پیش تعیین شده اما به رهبری میهمان منوچهر صهبایی به روی صحنه می‌رود. بنیاد رودکی ضمن قدردانی از همراهی مخاطبان ارکستر سمفونیک تهران و عذرخواهی از انجام این تغییر ناگزیر، برای آقای روحانی آرزوی شفای عاجل و تندرستی از درگاه ایزد متعال دارد.»
حاشیه‌هایی که با غیبت روحانی به اوج رسید
صدور این اطلاعیه یعنی آغاز حاشیه که در کنسرت روز سوم بهمن ماه ارکستر سمفونیک تهران به اوج خود رسید و پرده از حقایق و اتفاقاتی برداشت که اظهارات منوچهر صهبایی رهبر مهمان این کنسرت درباره شهرداد روحانی و عدم حضورش در این برنامه به آن دامن زد.
صهبایی در بخش‌هایی از این کنسرت که تبدیل به پرحاشیه‌ترین کنسرت ارکستر سمفونیک تهران در سالهای اخیر شد، بیان کرد: «من به هیچ عنوان قرار نبود که در این کنسرت ارکستر سمفونیک تهران، به عنوان رهبر حضور داشته باشم اما گویا رهبر ارکستر سمفونیک تهران به دلیل مشکلاتی که به وجود آمده بود، دو هفته پیش بدون اینکه با مسئولان بنیاد رودکی صحبتی کرده باشد، از ایران فرار کرده است! بنابراین اگر چیز دیگری همچون دلایل پزشکی و از این دست مسائل نوشته‌اند من قبول ندارم […] من در کنسرت امشب به این دلیل حضور پیدا کردم که آقای سهرابی (معاون تولید هنر و آموزش بنیاد رودکی) از من خواهش کرد تا رهبری ارکستر را به عهده بگیرم. من هم چون دوست داشتم کمک کنم این حضور را پذیرفتم. در حالی که فشار سنگین ناشی از رهبری ارکستر کنسرت نمایش «مری پاپینز» بارها من را راهی اورژانس کرد و حتی روزهای گذشته مجبور شدم آپاندیسم را عمل کنم. با وجود این شرایط قبول کردم تا در این کنسرت حضور داشته باشم.»
البته پس از صحبت‌های صهبایی که در برخی از مقاطع با واکنش انتقادی تعدادی از نوازندگان حاضر بر روی صحنه نیز همراه بود، ارکستر سمفونیک تهران به اجرای قطعاتی از راخمانینف و بتهوون پرداخت. اما با پایان یافتن این بخش بود که آنتراکت معمول ۱۰ دقیقه‌ای بین بخش اول و دوم کنسرت، حاشیه جدید دیگری را رقم زد تا همان گونه که گفته شد این کنسرت تبدیل به پرحاشیه ترین کنسرت این سالهای تالار وحدت شود.
شهرداد روحانی رهبر ارکستر سمفونیک تهران یک روز پس از اتفاقات و حاشیه‌هایی که در کنسرت این مجموعه دولتی رقم خورد، توضیحاتی را در صفحه شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرد و گفت: «از آنچه شب گذشته در تالار وحدت و در میانه اجرای ارکستر سمفونیک تهران روی داد، عمیقاً متأسفم. امیدوارم فضای موسیقی ما همچون گذشته در مسیر صلح و دوستی در حرکت باشد. از نوازندگان محترم ارکستر سمفونیک تهران، برای حمایت از مخاطبان برنامه و نیز جایگاه رهبر ارکستر سمفونیک تهران کمال تشکر را دارم.»
بنیاد فرهنگی هنری رودکی هم بلافاصله با انتشار اطلاعیه‌ای درباره حاشیه‌های پیش آمده پیرامون کنسرت روز سوم بهمن ماه ارکستر سمفونیک تهران توضیح داد: «نظر به حواشی و مشکلات رخ داده در اجرای اخیر ارکستر سمفونیک تهران، به اطلاع می‌رساند آقای شهرداد روحانی در تاریخ ۲۶ دی ماه، رسماً به بنیاد رودکی اعلام می‌کنند که به دلیل بیماری و انجام امور درمانی امکان رهبری ارکستر سمفونیک تهران را در تاریخ سوم و ششم بهمن ماه نداشته و ایشان با اطلاع بنیاد رودکی در مرخصی بودند. از سوی دیگر و به دلیل آنکه اجرای ارکستر برنامه‌ریزی شده و تمرین‌های ارکستر و نیز اطلاع‌رسانی و بلیت فروشی انجام شده بود، مذاکرات لازم با آقای منوچهر صهبایی انجام شد تا به عنوان رهبر مهمان این اجرا را رهبری کنند و پس از توافق دو طرف، اجرای ارکستر به رهبری ایشان اطلاع‌رسانی شد. […] اظهارات آقای صهبایی به‌عنوان رهبر مهمان در ابتدای برنامه خارج از شرح فعالیت رهبر مهمان، افزون بر آنکه زحمات نوازندگان گرانقدر ارکستر، جناب آقای روحانی و حتی خود ایشان را تحت‌الشعاع قرار داد، آزردگی عمیق مخاطبان ارکستر سمفونیک تهران را نیز موجب شد. بنیاد رودکی لازم می‌داند از مخاطبان حاضر در سالن و کلیه علاقه‌مندان به ارکستر سمفونیک تهران عذرخواهی کند و با بررسی کامل موضوع، اقدامات لازم برای پیشگیری از تکرار آن را اتخاذ کند.»
وقتی بردیا کیارس وارد قصه می‌شود
در حالی که قبل از غیبت‌های طولانی مدت شهرداد روحانی به دلیل آنچه از آن به‌عنوان بیماری یاد می‌کردند، این پیش‌بینی وجود داشت که حضور منوچهر صهبایی به دلیل پیشینه فعالیتهای هنری‌اش می‌تواند تا حدی از حاشیه‌ها بکاهد، اما ماجرا آن گونه می‌بایست پیش نرفت و کار را به جایی رساند که مدیران بنیاد رودکی تصمیم بگیرند به دلیل پرهیز از هرگونه حاشیه دیگری که سالهاست به شکلی بختک‌وار بدنه ارکسترها را دنبال می‌کند، بردیا کیارس را به عنوان رهبر مهمان کنسرت تازه ارکستر سمفونیک تهران انتخاب کنند.
روز پنجم بهمن ماه بود که بنیاد رودکی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «ارکستر سمفونیک تهران در اجرای ششم بهمن ماه با رهبری بردیا کیارس و مدیریت هنری شهرداد روحانی روی صحنه می‌رود. این اجرا با همراهی میترا کوته پیانیست ایرانی – اتریشی برگزار می‌شود. سمفونی شماره پنج بتهوون در دومینور، اپوس ۶۷، اورتور اگمونت، اپوس ۸۴، کنسرت پیانو شماره ۲ اثر سرگئی راخمانینوف از جمله قطعاتی هستند که در این کنسرت اجرا می‌شوند.»
انتشار اطلاعیه اما فقط نمی‌توانست یک اطلاعیه عادی به حساب آید چرا که هم از رابطه کارد و پنیر شده منوچهر صهبایی با بنیاد رودکی خبر می‌داد و هم دربرگیرنده نشانه‌هایی بود که مدیران بنیاد فرهنگی هنری رودکی قرار است از این پس روی بردیا کیارس که به‌عنوان یکی از رهبران توانمند ارکستر در کشورمان معرفی شده، حساب ویژه‌ای باز کند.
جشنواره موسیقی فجر و ارکستری که همچنان بی شهرداد است
بعد از برگزاری کنسرت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری بردیا کیارس نوبت به اجرای این ارکستر دولتی در مهم‌ترین ویترین موسیقایی دولت یعنی جشنواره موسیقی فجر می‌شود. شرایطی که بازهم از شهرداد روحانی در آن خبری نیست و هر روز گمانه زنی‌های رسانه‌ای و محفلی را که شهرداد روحانی به طور کامل از ارکستر سمفونیک تهران جدا شده را تقویت می‌کند.
در تازه‌ترین کنسرت ارکستر سمفونیک تهران که روز بیست و ششم بهمن ماه برگزار شد، این بار این نصیر حیدریان بود که چوب رهبری ارکستر را به‌عنوان رهبر مهمان به عهده گرفت و در تالار وحدت تهران همراه با نوازندگان قطعات سمفونی شماره هشت اثر آنتونین دوژاک و اورتور کریولان اثر بتهوون را برای مخاطبان اجرا کرد.
البته در لابه‌لای حضور بردیا کیارس در ارکسترهای دولتی که به دلیل غیبت طولانی مدت شهرداد روحانی اتفاق افتاد، گزینه‌هایی چون علی رهبری، نصیر حیدریان، سهراب کاشف، آرش گوران و تعدادی دیگر نیز مورد توجه محافل رسانه‌ای قرار داشت که از این هنرمندان نیز به عنوان گزینه‌های احتمالی رهبری ارکستر سمفونیک تهران یاد می‌شد.
حضور جناب کرونا، چند اجرای خانگی و سرانجام خداحافظی شهرداد
بعد از اجرای ارکستر سمفونیک تهران در جشنواره موسیقی فجر که با رهبری نصیر حیدریان صورت گرفت، تقریباً مجموعه ارکسترهای دولتی به فعالیت خود پایان دادند. حتی قرار بود کنسرتی هم در اسفند ما طبق اعلام رسمی بنیاد رودکی به رهبری شهرداد روحانی در تالار وحدت برگزار شود که این کنسرت با ورود مهمانی به نام ویروس کرونا عملاً به فراموشی مطلق سپرده شد و عملاً پرونده حضور شهرداد روحانی در ارکستر سمفونیک تهران را بست.
این در حالی بود که با آغاز شیوع ویروس کرونا، فضایی برای اجراهای خانگی، کنسرت‌ها آنلاین و مواردی از این دست پیش آمد که ارکسترهای دولتی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و تلاش کردند تا با اجرای چند کنسرت آنلاین و اجرای خانگی که تجربه جدیدی برای نوازندگان بود، به مخاطبان خود اعلام کنند که این ارکسترها تعطیل نبوده و در خانه برای مردم موسیقی تولید می‌کنند، جالب اینکه در برخی از این اجراهای خانگی این بردیا کیارس بود که هدایت هنری عمده فعالیت‌ها را بر عهده داشت. که به عنوان نمونه می‌توان به اجرای خانگی نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران و تعدادی از خوانندگان و نوازندگان خارجی با تولید موومان چهارم سمفونی ۹ بتهوون اشاره کرد.
دقیقاً از پس این روزها بود که قصه حضور شهرداد روحانی در ارکستر سمفونیک تهران بعد از چهارسال به پایان رسید و او روز اول خرداد ۱۳۹۹ بود که با انتشار متنی در صفحه شخصی خود از پایان همکاری اش با این مجموعه دولتی خبر داد.
در متن منتشر شده توسط شهرداد روحانی آمده است: «در پایان چهارمین سال همکاری با ارکستر سمفونیک تهران، در جایگاه مدیر هنری و رهبر ارکستر، از اینکه فرصتی فراهم گردید تا از آن طریق بتوانم در خدمت هنر و موسیقی کشور عزیزمان؛ ایران باشم، خرسندی خود را ابراز می‌نمایم. فرصتی که به رغم روزهای تلخ و شیرین، با حضور و حمایت علاقه مندان و مخاطبان برای من یادآور خاطراتی فراموش نشدنی خواهد بود. از تک تک نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران که طی این دوران چهارساله با من همکاری داشتند و همچنین از بنیاد رودکی که با ایجاد بستر فرهنگی مناسب، زمینه را جهت گسترش و اعتلای موسیقی در راستای فعالیت ارکستر سمفونیک تهران فراهم نمود صمیمانه تشکر می‌کنم. امیدوارم ارکستر سمفونیک تهران همچون گذشته، فعالیتهای خود را در مسیر پیشرفت و تعالی ادامه دهد.»
بنیاد رودکی هم یک روز بعد از انتشار این متن از حضور چهارساله شهرداد روحانی قدردانی کرده و در متنی که بازهم روی بیماری شهرداد روحانی تاکید شده بود، توضیح داد: «ارکستر سمفونیک تهران، به عنوان قدیمی ترین ارکستر سمفونیک کشور، در عمر ۹۰ ساله خود رسالت ارتقای موسیقی فاخر را داشته است؛ در این تاریخ ممتاز نقش رهبران ارکستر کلیدی است و این رهبران هر یک به سهم خود بر غنای ارکستر افزوده‌اند که یاد همه آنان، هماره در ارکستر سمفونیک تهران گرامی است. در قابی از تاریخ ارکستر سمفونیک تهران، با هدایت استاد روحانی، این ارکستر وعده گاه شمار فراوانی از علاقه مندان به موسیقی کلاسیک بود. همچنین زمینه رشد و افزایش توانمندی نسلی از نوازندگان این ارکستر در سایه تجربیات ایشان فراهم شد. […] همکاری جناب روحانی، اما به دلیل ناراحتی جسمانی و توصیه پزشکان در سال گذشته با مشکلاتی همراه بود و در نهایت با اتمام مدت تعهد و قرارداد در پایان سال ۹۸، دوره همکاری استاد روحانی در قامت مدیر هنری و رهبر دائم ارکستر به پایان رسید. بنیاد رودکی ضمن قدردانی از جناب روحانی امید دارد همچنان از تجربیات و مشاوره‌های ایشان بهره مند شود.»
بعد از خروج پرحاشیه فریدون شهبازیان از ارکستر ملی ایران که آن نیز با اما و اگرهای فراوانی رو به رو شد، حالا نوبت شهرداد روحانی بود که در پرابهام‌ترین شکل ممکن که به نظر می‌آید تنها مشکلات جسمی دلیل آن نبوده است، ارکستر سمفونیک تهران را با کارنامه‌ای پرفراز و نشیب ترک کند. شرایطی که به دلیل اوضاع ناپایدار مدیریت فرهنگی هنری در کشورمان کاملاً قابل پیش‌بینی بود. چرا که پیش‌تر بزرگانی چون علی رهبری، فرهاد فخرالدینی، منوچهر صهبایی و دیگر افراد با استعفا و کناره‌گیری خود این را به اثبات رسانده بودند که نظام مدیریتی، اقتصادی و هنری موسیقی کشورمان آن گونه نیست که بتوان بر اساس داده‌های علمی و اصولی روی آن حساب ویژه‌ای باز کرد. پس وقتی نمی‌توان باید روزی منتظر خروج یا کناره گیری یا استعفای نام‌ها بود.
حالا مهدی افضلی مرد بسیار پرنفوذ معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که هنوز به‌صورت همزمان مدیرعامل مؤسسه توسعه هنرهای معاصر به‌عنوان اصلی‌ترین منبع مالی و بودجه‌ای معاونت هنری و مدیریت بنیاد فرهنگی هنری رودکی را عهده دارد کار تقریباً سختی را پیش روی خود دارد؛ او باید تصمیم بگیرد که مدیریت ارکسترها را فعلاً با دعوت از هنرمندان مختلف به عنوان «رهبر مهمان» هدایت کند یا نه قرار است در روزهای پسا کرونا منتظر اتفاقات جدیدی در ساختار مدیریت ارکسترها با حضور مدیر هنری یا رهبر دائم باشیم.
بدون دیدگاه